Cofanie liczników od dziś surowo karane. Nowe przepisy już działają

Koniec cofania liczników czy przekręcania i korekcji przebiegu w samochodach używanych. W sobotę 25 maja wchodzi w życie ustawa z 15 marca 2019 o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym oraz ustawy – Kodeks karny, penalizując w polskim kodeksie karnym przestępstwo kręcenia licznika kilometrów. Nowe ostrzejsze przepisy wprowadzają czynności administracyjne i kontrolne mające ograniczyć do minimum tę patologię.

Po drodze pojawiły się zawirowania związane z szybkością przeprowadzania nowelizacji (CZYTAJ WIĘCEJ>>), ale senatorowie wnieśli poprawki dotyczące przepisu przewidującego karanie za fałszowanie wskazań liczników samochodowych. W ostatnich dniach niektórzy eksperci przekonywali, że nowelizacja znosi karalność tzw. przekręcania liczników, poprzez zastąpienie tego czynu innym przestępstwem. Jak zaznaczono w uzasadnieniu poprawki, ma ona charakter techniczno-legislacyjny i prowadzi do uporządkowania jednostek redakcyjnych. Zapewniono jednocześnie, że fałszowanie liczników będzie karane.

Kara dla zlecającego i mechanika, który cofnie licznik

Część karna zmienionego prawa to wprowadzenie do Kodeksu karnego zupełnie nowego typu przestępstwa. Będzie to art. 306a Kodeksu Karnego:

"Par. 1. Kto zmienia wskazanie drogomierza pojazdu mechanicznego lub ingeruje w prawidłowość jego pomiaru, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Par. 2. Tej samej karze podlega, kto zleca innej osobie wykonanie czynu, o którym mowa w ust. l. Par. 3. W wypadku mniejszej wagi, sprawca czynu kreślonego w par. 1 lub par. 2, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2."

Co ważne – w przepisie wprost wskazano, że karze będzie również podlegał zlecający fałszowanie wskazań licznika.

Co z wymianą licznika kilometrów?

Część administracyjna dotyczy kwestii dopuszczalności wymiany licznika, którą będzie opisywał art. 81a Prawa o ruchu drogowym: Wymiana drogomierza jest dopuszczalna, gdy drogomierz nie odmierza przebiegu pojazdu w sytuacji, w której ze względu na przeznaczenie drogomierza powinien ten przebieg odmierzać lub gdy jest konieczna wymiana elementu pojazdu, z którym drogomierz jest nierozerwalnie związany. Wymiana drogomierza może nastąpić tylko na drogomierz sprawny i właściwy dla danego typu pojazdu.

Po takiej wymianie obowiązkowe będzie zgłoszenie się w ciągu 14 dni do stacji kontroli pojazdów na sprawdzenie czy licznik prawidłowo działa. Badanie będzie kosztować 100 zł. Fakt wymiany licznika zostanie odnotowywany w Centralnej Ewidencji Pojazdów, nie będzie więc konieczności "ustawiania" go według poprzedniego wskazania. Bardzo ważną kwestią jest także to, że według nowych przepisów policja, Straż Graniczna, Inspekcja Transportu Drogowego, Żandarmeria Wojskowa i służby celne będą miały obowiązek spisywania aktualnego stanu licznika kontrolowanego auta, także pojazdu niezarejestrowanego, holowanego, bądź przewożonego na przyczepie. Dane trafią do CEP.

Co roku miliony kierowców w Unii Europejskiej podczas zakupu samochodu używanego mają do czynienia z cofniętym licznikiem kilometrów. Zgodnie z ostrożnymi szacunkami, Unia traci na tym procederze od 5,6 do 9,6 mld euro rocznie. Nieskomplikowana czynność i niewystarczające prawodawstwo czynią ze zmniejszania przebiegu samochodu łatwy sposób na duży zarobek. A ten sięga tysięcy euro na jedno auto. Większość państw stworzyła już swoje systemy walki z tymi oszustwami. Działają jednak tylko przy założeniu, że pojazd ciągle znajduje się w państwie pierwszej rejestracji. Standardowa praktyka to sprzedaż za granicę – właśnie wtedy najczęściej dochodzi do manipulacji historią pojazdu.

Według ekspertów AAA Auto aż 80 proc. aut używanych z importu może mieć cofnięte liczniki. W 2018 roku zostało sprowadzonych do Polski ponad 1 mln takich samochodów, co oznacza wzrost o 7 proc. w stosunku do 2017 roku. Za 97 proc. importu odpowiadają osoby prywatne. W skali roku oznacza to ogromny napływ aut z cofniętymi licznikami.

W Polsce głównym źródłem aut importowanych są Niemcy, skąd od stycznia do kwietnia tego roku sprowadziliśmy aż 193,6 tys. pojazdów. Z tamtejszych danych wynika, że co trzecie auto w Niemczech ma skorygowany przebieg, a strata z tego tytułu dla nabywcy wynosi co najmniej 3 tys. euro (ok. 13 tys. zł). Oznacza to, że tylko od stycznia do kwietnia 2019 r za takie auta (63 tys. sprowadzonych z Niemiec z cofniętym licznikiem) kierowcy w Polsce mogli przepłacić aż 830 mln zł. Na tym nie koniec, bo na Wisłą auta z importu są także przedmiotem manipulacji.

Nabywcy samochodów używanych w Polsce rocznie tracą miliardy złotych w wyniku kręcenia liczników. Z analizy serwisu autoDNA.pl, który od 2010 r. świadczy usługi sprawdzania historii pojazdów na podstawie numeru VIN, wynika, że nawet niewielka korekta o 25 tys. km w przypadku popularnych modeli, powoduje stratę u nabywcy o co najmniej 2 tys. zł.

Konkretne straty zależą od modelu. W przypadku Audi A4 2.0 TDI, jednego z najpopularniejszych samochodów na rynku wtórnym, cofnięcie licznika o 25 tys. km oznacza cenę zawyżoną aż o 3,2 tys. zł. Tyle może stracić kupujący ze względu na różnicę między deklarowanym, a faktycznym przebiegiem. Dla Volkswagena Passata 2.0 TDI ta strata wynosi średnio blisko 3,7 tys. zł. Im auto droższe, tym więcej można stracić i np. dla BMW serii 5 3.0d różnica wynosi już 5,7 tys. zł. To wartości średnie dla rocznika 2010, natomiast im samochód młodszy, tym każdy cofnięty kilometr kosztuje kupującego więcej.

W Audi A4 2.0 TDI z 2014 r. koszt cofnięcia wskazania licznika przebiegu o 25 tys. km to już 6,2 tys. zł, czyli blisko dwa razy więcej niż strata dla tego modelu dla rocznika 2010. Dlatego w przypadku samochodu kilkuletniego korekta ze 100 tys. km na np. 75 tys. km może mieć podobny skutek cenowy, jak cofnięcie o kilkaset tysięcy km w kilkunastoletnim samochodzie. Bardzo często barierą psychologiczną dla nabywcy jest 200 tys. km – auta z przebiegiem powyżej tej granicy trudniej jest sprzedać. Ten trend widać w popularnych serwisach ogłoszeniowych, gdzie aut używanych z przebiegiem do 200 tys. km jest znacznie więcej niż pojazdów z przebiegiem powyżej tej wartości.

– Dane dotyczące faktycznego przebiegu pojazdu są bardzo poszukiwanymi informacjami w raportach autoDNA.pl. Są one przydatne przed, jak i po zakupie pojazdu. W przypadku wykrycia manipulacji można uniknąć wpadki, czy też odstąpić od umowy – mówi Mariusz Sawuła z autoDNA.pl. – Cofnięty licznik to nie tylko wymierna strata finansowa dla nieświadomego nabywcy, ale również wyższe zużycie eksploatacyjne samochodu, czyli potencjalnie większe wydatki na późniejszy serwis – podkreśla.

Skala "kręcenia" w Polsce jest bardzo duża

Z szacunków wynika, że niższe od faktycznych wskazania liczników dotyczą łącznie nawet 80 proc. sprowadzonych do Polski aut, a średnia korekta to 100-150 tys. km. Oznacza to, że z 335,5 tys. aut sprowadzonych do Polski w okresie styczeń – kwiecień 2019 r. aż 268,4 tys. sztuk mogło być poddane manipulacji. Warto podkreślić, że proceder ten kwitnie od 15 lat, a więc momentu wejścia Polski do Unii Europejskiej w maju 2004 r. Sytuacja nieco poprawiła się, kiedy to z początkiem 2014 r. w bazie CEPiK zaczęły być gromadzone dane dotyczące przebiegu pojazdu. To pomaga wychwycić manipulacje zrobione w ostatnich latach na rynku krajowym.

– Serwis autoDNA.pl oferuje raporty historii pojazdu z krajów Unii Europejskiej, z których najczęściej sprowadzane są do Polski samochody używane. Zawarte w naszych raportach informacje pomagają ocenić czy podawany przez sprzedawcę przebieg jest wiarygodny. Skorzystanie z raportu może nas uchronić przed stratą co najmniej kilku tysięcy złotych - mówi Sawuła.

"Zwijajcie szyldy"

Związek Dealerów Samochodów, Stowarzyszenie Komisów i Forum Rynku Samochodów Używanych przy wsparciu partnerów, rozpoczyna akcję informacyjną, marketingową i prawną, mającej na celu dopilnowanie, aby postanowienia ustawy były stosowane i egzekwowane. Kampania będzie informować, w jaki sposób sprawdzić, czy kupowane auto używane ma "cofnięty licznik" i przede wszystkim, by w jak największym stopniu wyeliminować z rynku nieuczciwych sprzedawców.

Po etapie "Zwijajcie szyldy" nastąpi kolejny, główny etap akcji pod hasłem "Sprawdzony – niekręcony", który ruszy w pierwszych dniach września. W tej części akcji będą uczestniczyć działy aut używanych dealerów samochodów, firmy sprzedające auta używane i komisy samochodowe w całej Polsce. Wszystkie biorące udział w akcji firmy będą deklarować w załączniku do umowy z klientem, że sprzedawane przez nich auta używane są sprawdzone i mają „gwarancje przebiegu”. Jeśli klient na podstawie zasad z regulaminu akcji udowodni, że samochód miał w ostatnim okresie przed transakcją cofnięty licznik, to sprzedawca auta będzie musiał nie tylko zwrócić klientowi pieniądze za samochód (bo to w większości przypadków wynika z przepisów prawa), ale także wypłacić mu karę umowną w wysokości 1000 zł.

Nowy pomysł: numer VIN w ogłoszeniu

Ogłoszenia o sprzedaży samochodów, umieszczane obecnie przede wszystkim w internecie, są jednym z podstawowych źródeł informacji o historii pojazdu. Zamieszczone tam informacje co do przebiegu, stanu pojazdu, czy jego bezwypadkowości, to bezcenne źródło danych pozwalające zweryfikować pojazd i jego sprzedawcę. Forum Rynku Samochodów Używanych wskazuje, że aby zwiększyć pewność prawną przy procesie zakupu auta używanego, pożądane jest wprowadzenie obowiązku umieszczania w ogłoszeniach zawierających oferty sprzedaży pojazdu numeru identyfikacyjnego VIN. W ocenie FRS informacja taka – dzisiaj nie będąca powszechną – pozwoli na łatwe odnalezienie pojazdu w sieci. Umożliwi również zweryfikowanie pojazdu i jego historii w autoryzowanym serwisie. Zainteresowany będzie to mógł zrobić od razu, bez konieczności kontaktowania się ze sprzedawcą. Ponadto ułatwi to funkcjonowanie firmom oferującym usługę sprawdzania historii pojazdu, z których Polacy korzystają coraz częściej, ponieważ, będzie pozwalało na automatyczne pobranie informacji i umieszczenie ich w raporcie.

W związku z tym pomysłodawcy proponują dodanie art. 66a ust. 6 ustawy – Prawo o ruchu drogowym w brzmieniu: 6. W publicznym ogłoszeniu dotyczącym sprzedaży konkretnego pojazdu nadawca takiego ogłoszenia publikuje cechy identyfikacyjne pojazdu, o których mowa w art. 66 ust. 3a.

Cechy identyfikacyjne, o których mowa w art. 66 ust. 3a Prawa o ruchu drogowym, to oczywiście VIN pojazdu. Obowiązek o którym mowa byłby skierowany do platform ogłoszeniowych.

Jeżeli chodzi o model sankcji za brak umieszczenia takiej informacji, to proponują umieszczenie szczególnego zapisu w ustawie o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji w przepisie art. 16 dotyczącym nieuczciwej reklamy.

Proponowane brzmienie: 1. Czynem nieuczciwej konkurencji w zakresie reklamy jest w szczególności: (…) 7) publikowanie ogłoszenia dotyczącego sprzedaży pojazdu z naruszeniem obowiązku o którym mowa w art. 66a ust. 6 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym.

W takim modelu sankcyjnym ściganie naruszenia nowego obowiązku zostałoby pozostawione prywatnym przedsiębiorcom, których interes byłby naruszony lub zagrożony przez takie działanie, w drodze powództw cywilnych.

– Wprowadzenie penalizacji kręcenia liczników to niezwykle ważny krok na drodze do uczciwego rynku sprzedaży aut używanych. Ale trzeba zrobić kolejne. Jest wiele luk w polskim prawie, które pozwalają na nieuczciwe praktyki przy sprzedaży "używek". Jedną z nich jest brak obowiązku umieszczania numeru identyfikacyjnego VIN pojazdu przy ogłoszeniach o sprzedaży. Dlaczego to takie ważne? Bo taka praktyka jest używana do oszukiwania klientów, którzy nie mając dostępu do numeru VIN nie może sprawdzić od razu w odpowiednich rejestrach ani stanu technicznego, ani stanu licznika tego pojazdu – powiedział Przemysław Vonau, przewodniczący Forum Rynku Samochodów Używanych.

– Dlatego też składamy kolejną propozycję legislacyjną – wprowadzenie obowiązku podawania numeru VIN przy ogłoszeniach internetowych czy prasowych o sprzedaży auta używanego. Pozwoli to na natychmiastową negatywną selekcję pojazdów, których historia przebiegu będzie niejasna, a tym samym zniechęci do manipulowania przebiegiem przez nieuczciwych sprzedawców. Kupującym uprości i ułatwi proces zawężania listy aut wartych oglądania albo kontaktowania się ze sprzedawcami. Uczciwi sprzedawcy nie będą mieli z tym obowiązkiem żadnego problemu. A nieuczciwi nie będą mieli okazji, by wprowadzić na manowce niedoświadczonych klientów – skwitował szef Forum Rynku Samochodów Używanych.