Obowiązkowa wymiana prawa jazdy. 185 dni, inaczej kara i zakaz prowadzenia

Dla kogo obowiązkowa wymiana prawa jazdy?

Trwają nowe kontrole drogowe Inspekcji Transportu Drogowego. Kierowcy trafiają pod lupę w związku z koniecznością wymiany prawa jazdy. Termin? 185 dni. Dla tych, którzy go nie dopilnują, przewidziana jest kara. Oprócz 500-złotowej grzywny wydawany jest zakaz dalszej jazdy, a przy tym konieczność zabezpieczenia pojazdu na koszt przewoźnika.

Kto będzie musiał odwiedzić urząd i otrzymać nowy blankiet? Sprawa dotyczy setek tysięcy kierowców. Według GITD w 2024 r. wydano dokładnie 115 975 świadectw kierowcom z krajów trzecich. Po 185 dniach pobytu w Polsce muszą oni wymienić prawo jazdy na polski odpowiednik. Większość z nich jest zaskoczona, że nie jest to jedynie możliwość, a obowiązek.

Polskie prawo jazdy. Kto musi je mieć?

Obowiązujące prawo stanowi, że wszyscy obywatele państw trzecich, a więc tych, które nie należą do Unii Europejskiej, zobowiązani są do wymiany blankietów prawa jazdy na polskie odpowiedniki, jeśli przebywają na terenie Polski przez co najmniej 185 dni w roku kalendarzowym, co wynika z art. 11 ust. 1 pkt. 5 ustawy z 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami.

- Przepisy dotyczące wymiany prawa jazdy nie są nowe w polskim systemie prawnym. Jednak do niedawna niezwykle rzadko karano za brak dopełnienia tego obowiązku, na co wpływ miała interpretacja art. 14 ust. 1 wspomnianej ustawy, który brzmi: „osoba posiadająca ważne krajowe prawo jazdy wydane za granicą może, na swój wniosek, otrzymać prawo jazdy odpowiedniej kategorii […] po zwrocie zagranicznego dokumentu organowi wydającemu prawo jazdy W tej sytuacji wielu kierowców uznawało, że może wymienić prawo jazdy na polskie, lecz nie ma takiej konieczności. Jednak według obecnej praktyki kontrolnej ITD okazuje się, że kierowcy z państw trzecich są zobowiązani do wykonania tej czynności – wyjaśnia Jakub Ordon, ekspert Inelo z Grupy Eurowag.

Wymiana prawa jazdy po 185 dniach

W czasie kontroli ITD funkcjonariusze przyjmują, że okres przebywania w Polsce kierowców z krajów trzecich liczony jest od daty wydania Karty Pobytu. Jakie konsekwencje czekają kierowców zawodowych, którzy przebywają na terenie RP dłużej niż 185 dni i nadal posługują się swoim krajowym prawem jazdy?

- Jeśli w czasie kontroli inspektorzy stwierdzą, że kierowca z kraju trzeciego nie wymienił dokumentu, a przebywa ponad 6 miesięcy w Polsce, to może otrzymać zakaz prowadzenia ciężarówki, uwzględniając przy tym konieczność zabezpieczenia pojazdu na koszt przewoźnika. Co ważniejsze, takie wykroczenie wiąże się z mandatem w wysokości 500 zł dla osoby zarządzającej transportem, a zdarzenia te są klasyfikowane wobec nich jako najpoważniejsze naruszenia (NN) – komentuje Jakub Ordon.

W praktyce, zakaz dalszej jazdy wymaga wysłania na miejsce kontroli innego kierowcy z ważnymi uprawnieniami, co wydłuża postoje i generuje dodatkowe koszty. Na tym konsekwencje się jednak nie kończą. Wobec przewoźnika może zostać rozpoczęte postępowanie wyjaśniające, które ma na celu ustalenie aktualności badań lekarskich, psychologicznych, kursów zawodowych (kod 95), legalności zatrudnienia czy uprawnień posiadanych przez kierowców.

Wymiana prawa jazdy dla obcokrajowców

Dlaczego kierowcy nie chcą wymieniać prawa jazdy? Zdaniem ekspertów Inelo może to wynikać z przekonania, że wymiana blankietu będzie się wiązała z koniecznością wyrobienia nowej karty kierowcy. W polskim prawie nie ma jednak przepisu, który nakładałby taki obowiązek, a ponadto numer prawa jazdy z kraju ojczystego wskazany jest na polskim blankiecie w punkcie 12., więc łatwo można porównać go z danymi zawartymi na karcie kierowcy.

Niektórzy kierowcy zawodowi niechętnie wymieniają dokument również dlatego, że proces wydaje się zwyczajnie uciążliwy. W rzeczywistości jest to raczej prosta czynność urzędowa, która wymaga wypełnienia urzędowego wniosku i załączenia niezbędnych dokumentów:

• karty pobytu, wizy bądź innego dokumentu, potwierdzającego legalny pobyt w Polsce;
• kserokopii prawa jazdy wystawionego na terenie krajów trzecich oraz oryginał dokumentu do wglądu;
• przetłumaczonego prawa jazdy wykonanego przez tłumacza przysięgłego;
• orzeczenia lekarskiego o braku przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdami;
• orzeczenia psychologicznego potwierdzającego brak przeciwwskazań psychologicznych do kierowania pxojazdami;
• dowodu opłaty za wydanie blankietu prawa jazdy.

Wymiana prawa jazdy dla każdego? Jest termin

Choć powyższe zapisy dotyczą konkretnej grupy kierowców zawodowych, obowiązkowa wymiana prawa jazdy dotyczy każdego kierowcy. Wszystko wynika z rewolucji w przepisach, która dotknie nawet tych, którzy mają bezterminowe prawa jazdy.

Po ujednoliceniu przepisów kierowcy w całej Unii będą mogli uzyskać uprawnienia maksymalnie na 15 lat, przy czym w Polsce nowe prawa jazdy mają właśnie 15-letni okres ważności – wcześniejsza nowelizacja ustawy o kierujących dostosowała polskie przepisy do wymogów UE. Co z kierowcami, którzy w portfelu noszą bezterminowe prawo jazdy? Oni również obowiązkowo będą musieli stawić się w urzędzie po nowy blankiet. Zgodnie z zapisami unijnej dyrektywy zostanie przeprowadzona wielka akcja Ministerstwo Infrastruktury tłumaczy:

– Ustawa o kierujących pojazdami (art. 124) przewiduje, że prawa jazdy wydane przed 19 stycznia 2013 r., czyli tzw. bezterminowe, będą podlegać obowiązkowej wymianie w latach 2028-2033. Szacowana liczba dokumentów podlegających wymianie to około 15 mln sztuk – mówi dziennik.pl Anna Szumańska z resortu infrastruktury. Wszystko wynika ze zmiany wzoru dokumentu, co wynika z ustawy. W rozdziale 19., art. 124. punkcie 1. czytamy: Osoby posiadające prawa jazdy wydane do dnia 18 stycznia 2013 r. obowiązane są dokonać ich wymiany, na prawa jazdy zgodne z nowym wzorem prawa jazdy określonym w przepisach wydanych na podstawie art. 20 ust. 1 pkt 1. Prawo jazdy zgodne z nowym wzorem wydaje się od dnia 19 stycznia 2013 r.

Obowiązkowa wymiana bezterminowych praw jazdy to nie jedyna sytuacja, gdy trzeba wymienić dokument. Wniosek o nowe prawo jazdy należy złożyć również w sytuacji, gdy: upłynął termin ważności dokumentu, wygasł termin ważności konkretnej kategorii prawa jazdy czy dokument został zgubiony lub zniszczony.