Kierowcy po 65. roku życia stracą prawo jazdy? Unia zmienia zasady. Klamka zapadła

Seniorzy stracą prawo jazdy? UE zmienia prawo i przesuwa wiek z 50 do 65 lat

Komisja Europejska zmierza do realizacji ambitnego celu znanego jako "wizja zero". Chodzi o zbliżenie do zera liczby ofiar śmiertelnych i poważnych urazów na drogach UE do 2050 r. Obecnie każdego roku ginie na nich ponad 20 tys. osób. Unia zakłada zmniejszenie tej liczby o 50 proc. do 2030 roku, a następnie osiągnięcie niemal zerowej śmiertelności do 2050 roku.

Stąd kierowców czeka rewolucja w przepisach dotyczących wydawania prawa jazdy i badań lekarskich. Co to oznacza w praktyce?

Po 65. roku życia badanie lekarskie co 5 lat? Oto decyzja

Obowiązkowe badania lekarskie kierowców-seniorów to rozwiązanie, które rozpaliło emocje w krajach członkowskich UE. Komisja Europejska chciała, by starsi kierowcy stawiali się na badania lekarskie co 5 lat – inaczej ich prawo jazdy traciłoby ważność. Negatywna opinia specjalisty również skutkowałaby automatyczną utratą prawa jazdy. Posłowie PE jednak nie poparli skrócenia ważności uprawnień seniorów, aby uniknąć dyskryminacji i nakładania ograniczeń. Wybrali salomonowe rozwiązanie.

– Nowe przepisy przesunęły wiek kierowców z 50 na 65 lat, kiedy to państwa członkowskie mogą – ale nie są zobowiązane – skrócić ważność prawa jazdy, aby zastosować zwiększoną częstotliwość badań lekarskich, samoocen medycznych lub innych szczególnych środków, w tym kursów przypominających – powiedziała dziennik.pl Dorota Kolińska z biura prasowego Parlamentu Europejskiego. – Ważność prawa jazdy wyniesie 15 lat lub 10 lat, jeśli prawo jazdy będzie działać jako dokument tożsamości. Państwa członkowskie będą mogły dla starszych kierowców skrócić ważność prawa jazdy, powiedzmy do 5 lat – wyjaśniła.

W jakim wieku nie można kierować samochodem? Największa zmiana czasu reakcji po 65. roku życia

Szacuje się, że do 2050 roku w Unii Europejskiej blisko połowa populacji będzie miała 50 lat lub więcej. Średnia długość życia wzrośnie z 68 do 76 lat (a w krajach rozwiniętych z 77 do 83 lat). Nastąpi szybki wzrost liczby osób powyżej 80 roku życia – z obecnych 90 mln do ponad 400 mln w 2050 roku.

W Polsce procesy starzenia się będą postępować jeszcze szybciej, a liczba osób w wieku emerytalnym znacząco wzrośnie już w 2030 roku. Światowa Organizacja Zdrowia uznaje, że starość rozpoczyna się w wieku 60 lat. Nad Wisłą osoby po 60. roku życia stanowią obecnie około 17 proc. populacji. Jak to się ma do kierowców?

– Nie ma precyzyjnego wieku, w którym należy przestać prowadzić pojazd, ale wraz z wiekiem u większości ludzi obniża się sprawność psychofizyczna – powiedziała dziennik.pl dr Ewa Odachowska-Rogalska, psycholog transportu i traumatolog z Instytutu Transportu Samochodowego. – Zmniejsza się wrażliwość układu nerwowego, pogarsza się widzenie, słuch i zdolności reakcji. Badania wskazują, że największe zmiany czasu reakcji występują w wieku 50-60 lat oraz po 65. roku życia. Osoby po 75. roku życia charakteryzują się nawet dwukrotnie dłuższym czasem reakcji w porównaniu do osób młodszych – wskazała.

Zdaniem przedstawicielki ITS starsi kierowcy są narażeni na większe ryzyko wypadków – największe trudności sprawia im ocena pierwszeństwa przejazdu na skrzyżowaniach (na decyzję potrzebują o 50 proc. więcej czasu). Zawężone pole widzenia, słaba wrażliwość na kontrast i gorsza ocena odległości przyczyniają się do błędów, nierzadko tragicznych w skutkach.

Ile wypadków powodują osoby w wieku 60 plus?

Z raportu Biura Ruchu Drogowego Komendy Głównej Policji, dotyczącego wypadków drogowych w 2024 r., wynika, że kierowcy w wieku 60 lat i starsi (9,94 mln populacji) spowodowali 3866 wypadków, w których zginęło 339 osób, a 4327 osób zostało rannych. Kierowcy-seniorzy pod względem liczby wypadków zajmują trzecie miejsce za osobami w wieku 40-59 lat i 25-39 lat.

Policyjne statystyki pokazują również, że rowerzyści w wieku 60 plus spowodowali najwięcej wypadków (338 zdarzeń) spośród rowerzystów w innych grupach wiekowych. Seniorzy stanowili również najliczniejszą grupę zabitych w wypadkach drogowych (zginęło 611 osób).

Kiedy kierowca musi iść do lekarza na badanie?

W Polsce kierowcy (niezawodowi) podlegają badaniom lekarskim (czasem psychologicznym) tylko w przypadku uzyskiwania prawa jazdy lub w sytuacji złamania prawa (np. na skutek przekroczenia limitu punktów karnych, prowadzenia pod wpływem alkoholu lub bycia sprawcą wypadku drogowego). Jednak zdaniem przedstawicielki ITS warto rozszerzyć obowiązujące przepisy.

– Badania psychologiczne, oprócz celu selekcyjnego, dostarczają informacji o sprawności psychicznej i indywidualnych mechanizmach zachowania kierowcy – wyjaśnia Odachowska-Rogalska. – Te informacje mogą skłaniać do autorefleksji, wskazywać na sposoby rekompensowania braków oraz wpływać na bezpieczeństwo w ruchu drogowym. Świadomy kierowca, identyfikując ograniczenia, może dostosować sposób jazdy, np. ograniczając prędkość, unikając tras o dużym ruchu, zwłaszcza w godzinach szczytu czy po zmierzchu. Rozsądnym rozwiązaniem byłoby kierowanie na badania psychologiczne, niezależnie od wieku, osób chorych, zagrożonych np. demencją – wskazała.