Jak Mazda RX-7 oczarowała świat. Teraz silnik Wankla wraca i dostanie nowe życie

Mazda RX-7 zadebiutowała w 1978 r. jako pierwsze sportowe auto japońskiej marki przeznaczone dla masowego odbiorcy. To smukłe coupe tak przypadło ludziom do gustu, że stało się najlepiej sprzedawanym samochodem z silnikiem Wankla w historii. I to właśnie ten model przyczynił się do sukcesu firmy w sportach motorowych.

Niepowtarzalny dźwięk RX-7 napędzanej silnikiem z dwoma wirującymi tłokami od początku rozbrzmiewał na wyścigowych torach, nie tylko w Europie. W 1980 i 1981 r. ten model wygrał Brytyjskie Mistrzostwa Samochodów Turystycznych klasy w klasie 1600-2300 cm³. Także w 1981 r. potwierdził swoją niezawodność, mijając jako pierwszy flagę w biało-czarną szachownicę podczas wyścigu 24 Hours of Spa. Na innych wyścigowych torach także świętował liczne zwycięstwa. W Stanach Zjednoczonych Mazda RX-7 wygrała ponad 100 wyścigów zawodów IMSA (International Motor Sport Association), to więcej niż jakikolwiek inny model innej marki. Absolutnie zdominował klasę GTU (poniżej 2500 cm³), wygrywając przez 12 lat z rzędu 24 godzinny wyścig na torze Daytona (od 1982 do 1993). Mazda RX-7 doskonale sprawdziła się także w Australian Endurance Championship, odnosząc zwycięstwa w roku 1982, następnie 1984 oraz zdobywając mistrzostwo tego kraju w latach 1992-95 w słynnym klasyku 12 Hour w Bathurst.

Tor jako poligon testowy

Bojowe doświadczenie zdobyte przez RX-7 na wyścigowych torach, przyniosło największy triumf marce w 1991 r., kiedy Mazda 787B z czterotłokowym silnikiem rotorowym, rozwijającym moc 710 KM zwyciężyła w 24‑godzinnym wyścigu Le Mans, szokując rywali wyposażonych w jednostki z tłokami posuwisto-zwrotnymi. Mazda 787B była jedynym samochodem napędzanym silnikiem Wankla, któremu udało się wygrać ten słynny wyścig i bez wątpienia był to moment największego triumfu w historii napędu rotorowego.

To osiągnięcie jest tym bardziej zdumiewające, jeśli zdamy sobie sprawę, że przyszłość silnika Wankla była niepewna już w chwili, gdy Mazda rozpoczęła rozwój modelu RX-7. Producent wyposażał w silnik z obrotowym tłokiem większość swoich modeli, produkowanych w latach 1973-74, aż do momentu, gdy drastycznie rosnące ceny paliwa usunęły żwawe, ale paliwożerne jednostki z grona faworytów, wybieranych przez kierowców. Mazda zdecydowała się wówczas zrezygnować z montażu silnika Wankla w większości swoich modeli typu sedan, hatchback czy kombi i bliska była całkowitego zaniechania produkcji tych jednostek, jak zrobili to inni producenci. Ale ówczesny szef zespołu badań i rozwoju, Kenichi Yamamoto nie uległ tej presji, głęboko przekonany o tym, jak kluczowym wyróżnikiem dla marki jest właśnie silnik Wankla.

Yamamoto, który przewodził zespołowi inżynierów, pracujących na rozwojem pierwszego silnika Mazdy z obrotowym tłokiem w latach 60-tych, zamierzał usprawnić istniejącą jednostkę 12A i znacznie poprawić oszczędność zużycia paliwa. Jego zespół dodał m.in. bardziej trwałe uszczelnienia tłoków - problematyczne miejsce - oraz usprawnił smarowanie. Następnie jego zespół wspierał prace nad konstrukcją idealnego nadwozia dla zmodyfikowanego na nowo silnika. Mały i lekki, a jednocześnie płynnie pracujący, mocny i wysokoobrotowy, silnik Wankla był idealny do samochodu sportowego. Stąd RX-7, eleganckie, nisko zawieszone coupe z wydłużoną maską i łukowato profilowaną szybą w tylnej klapie, zostało zbudowane specjalnie dla tego silnika.

Narodziny ikony silnika rotorowego

Pierwsza generacja RX-7 (typ "FB"), która trafiła do sprzedaży w Japonii w 1978 r., a rok później w Europie, odniosła spektakularny sukces. Przy masie własnej nieco powyżej 1 tony, jednostka napędowa 12A o mocy 100-135 KM przebyła długą drogę pod względem osiągów. Zamontowany centralnie z przodu kompaktowych rozmiarów silnik, zlokalizowany tuż za przednią osią i napędzający tylne koła, przy prawie doskonałym rozkładzie mas zapewniał również niesamowite prowadzenie. Aerodynamiczna linia RX-7 znacznie przewyższała inne modele ze swojego segmentu cenowego, a samochód był niezwykle przyjemny w prowadzeniu, zapewniając szczególną więź pomiędzy kierowcą a samochodem. Jednostka z podwójnym tłokiem 12A o pojemności 1146 cm³ została wzbogacona o wersję turbo o mocy 160 KM, przeznaczoną na rynek japoński, podczas gdy w Ameryce Północnej dostępna była nieco większa jednostka 13B z wtryskiem paliwa.

Drugą generację RX-7 ("FC") wprowadzoną do sprzedaży w 1985 roku wyróżniała sylwetka inspirowana wzornictwem Porsche oraz szereg udoskonaleń technologicznych Mazdy, jak układ zmiennej geometrii tylnego zawieszenia (DTSS – Dynamic Tracking Suspension System), czy turbodoładowanie.

Jak się okazało, wymuszona indukcja bardzo dobrze nadawała się do silników Wankla, dzięki swojej charakterystyce przepływu spalin i całkiem skutecznie zwiększała moment obrotowy w średnim zakresie pracy silnika. Jednostka 13B o pojemności 1,3 litra stała się standardem na wszystkich rynkach i chociaż RX-7 była oferowana w Europie początkowo z wersją 150 KM bez doładowania, to szybko uzupełniły ją jednostki o mocach 180 KM, a następnie 200 KM, typu twin scroll. Modele wyposażone w silniki o większej mocy osiągały przyspieszenie 0-100 km w 6 s, a ich prędkość maksymalna wynosiła 240 km/h.

Trzecia i ostatnia generacja ("FD"), która pojawiła się w 1992 roku była czystej krwi sportowym samochodem. Nowa sekwencyjna podwójna turbosprężarka zwiększyła moc najnowszego silnika 13B do 239 KM w modelach przeznaczonych na rynek europejski. Do dziś uważana jest przez fanów za najlepszą w prowadzeniu generację RX-7, osiągającą przyspieszenie 0-100 km/h w 5,3 s i prędkość maksymalną 250 km/h (z fabrycznym ogranicznikiem). Tym samym dwuosobowy samochód o wadze 1300 kg znalazł się w jednej lidze z wysokiej klasy samochodami sportowymi. Niestety, z powodu przepisów dotyczących emisji spalin, do 1996 roku zaprzestano sprzedaży RX-7 w większej części Europy, chociaż Mazda nadal produkowała samochody, przeznaczone na rynki z ruchem lewostronnym i kierownicą umieszczoną po prawej stronie, zwiększając ostatecznie moc w późniejszych modelach, dostępnych tylko w Japonii, do 280 KM.

Rekord za rekordem

Ostatecznie produkcja RX-7 została zakończona w 2002 r. W latach 1978-2002 wyprodukowanych zostało 811 634 egzemplarzy, najwięcej spośród wszystkich modeli samochodów z silnikiem Wankla. Zmodyfikowane wersje każdej generacji ustanawiały rekordy prędkości w swojej klasie na słonej równinie Bonneville w USA w 1978 r. (FB, 296 km/h), w roku 1986 (FC, 383,7 km/h) oraz w roku 1995 (FD, 389 km/h).

RX-7 pierwszej serii (FB) zapisała się też w historii rajdów samochodowych. Wersja o mocy 300 KM przygotowana do rywalizacji w Grupie B z sukcesem startowała nawet na polskich odcinkach specjalnych. W lipcu 1984 r. załoga Ingvar Carlsson i Benny Melander startująca Mazdą RX-7 zwyciężyła w 41. Rajdzie Polski pokonując wielu utytułowanych rywali z całej Europy.

Silnik Wankla wraca do nas

Duch RX-7 nadal żyje. Można go odnaleźć w Mazdzie RX-8, zaprezentowanej w 2003 r. i w wielu rozwijanych ówcześnie innowacjach technologicznych. Wśród nich znajduje się napędzana wodorem Mazda z silnikiem Wankla czyli RX-8 Hydrogen RE, którą napędzać może zarówno wodór, jak i benzyna, czy wodorowa Mazda Premacy Hydrogen RE, minivan wyposażony w silnik elektryczny i rotorowy na dwa rodzaje paliwa.

Ostatnio firma opracowała prototyp Mazdy 2 EV z małą jednostką z pojedynczym wirującym tłokiem, służącą do wydłużenia zasięgu napędu elektrycznego. Podobne rozwiązanie może zostać zastosowane w jednym z wariantów Mazdy MX-30, całkowicie elektrycznego modelu klasy crossover SUV, która planowo ma trafić do sprzedaży jeszcze w 2020 roku.