Pasjonaci motoryzacji budują samochody własnej konstrukcji. Wykorzystują do tego celu dostępne na rynku części. Niektóre elementy pojazdu przerabiają i w ten sposób nawet w garażach powstają wehikuły, które z zewnątrz przypominają np. popularnego volkswagena garbusa przerobionego na kabriolet. Auto jednak znacznie się różni konstrukcyjnie od seryjnie wyprodukowanego. W dodatku pod maską ma np. 300-konny silnik z porsche. Niekiedy do budowy takich nietypowych pojazdów wykorzystywane są podwozia i nadwozia jeżdżących po drogach aut, ale są i takie, których rama jest konstrukcją własną mechanika amatora. Co prawda przepisy zabraniają rejestracji samochodów złożonych poza fabryką, ale wyjątkiem są właśnie auta konstrukcji własnej, określane jako pojazdy marki „SAM”. Przepisy ustawy – Prawo o ruchu drogowym pozwalają zarejestrować takie auta, o ile spełniają kilka wymagań.

Dopuszczenie do jazdy po ulicach

Dokumentem stwierdzającym dopuszczenie do ruchu samochodu jest dowód rejestracyjny albo pozwolenie czasowe. Samochód jest dopuszczony do ruchu, jeżeli spełnia warunki techniczne oraz jest zarejestrowany i zaopatrzony w tablice rejestracyjne i w nalepki kontrolne. Co do zasady auto musi posiadać nadane przez producenta cechy identyfikacyjne pojazdu, czyli numer VIN albo numer nadwozia, podwozia lub ramy. Nadaje je i umieszcza producent auta. Jednak w przypadku samochodów „SAM” takie cechy identyfikacyjne nadaje właściwy ze względu na późniejszą rejestrację samochodu starosta. Nadaje on cechy identyfikacyjne także innym pojazdom, które miały numer VIN w przeszłości, ale z różnych powodów go utraciły. Tak jest w przypadku auta, w którym dokonano wymiany ramy lub podwozia na takie, które są bez numeru fabrycznego, czy pojazdów odzyskanych po kradzieży, w których cecha identyfikacyjna została zatarta lub sfałszowana. Starosta podobnie postępuje w przypadku aut zabytkowych, których numery identyfikacyjne zostały zatarte lub w ogóle nie były nadane przez producenta.
Nadania cechy identyfikacyjnej starosta podejmuje się na wniosek właściciela pojazdu. Z tym, że w przypadku pojazdu konstrukcji własnej potrzebne jest dołączenie oświadczenia, że auto jest pojazdem marki „SAM”. Numer nadwozia, podwozia lub ramy umieszcza, na nadwoziu, podwoziu lub ramie oraz tabliczce znamionowej zastępczej, stacja kontroli pojazdów wskazana w decyzji starosty. Wystawia ona zaświadczenie potwierdzające umieszczenie numeru identyfikacyjnego oraz zamieszcza informacje o tym w rejestrze badań technicznych pojazdów. [Przykład 13]
Reklama

Sprawdzenie, czy samochód jest bezpieczny

Aby można było zarejestrować pojazd, który został zmontowany poza fabryką, konieczne jest dokładne zbadanie tego auta. Sprawdzana jest poprawność konstrukcji i montażu samochodu. Konieczne jest zweryfikowanie, czy auto odpowiada wymaganiom technicznym, jak i temu, co deklaruje jego właściciel we wniosku o przeprowadzenie badania.



Zgodnie z rozporządzeniem w sprawie badań zgodności pojazdów zabytkowych i pojazdów marki „SAM” z warunkami technicznymi właściciel auta własnej konstrukcji musi złożyć obszerny wniosek, w którym musi podać wiele szczegółowych danych dotyczących pojazdu. Wskazuje w nim np., jaki zamontował silnik i jakiego producenta. Takie same informacje wpisuje odnośnie do skrzyni biegów, przekładni, zawieszenia, układu kierowniczego czy hamulców. We wniosku musi też podać dokładne wymiary pojazdu, m.in. wysokość, szerokość, rozstaw osi. Ponadto podaje masę własną pojazdu, dopuszczalną masę całkowitą czy dane dotyczące jego ładowności. Konieczne jest także wpisanie danych o tym, jaką maksymalną prędkość osiąga auto na każdym biegu. Trzeba też wpisać informacje o zastosowanym ogumieniu oraz podać szczegóły dotyczące instalacji elektrycznej. Do tego wniosku trzeba dołączyć także rysunek nadwozia, podwozia lub ramy konstrukcji własnej. Załącza się także zdjęcia pojazdu z czterech stron w formatach 13 x 18 cm lub 10 x 15 cm.
Pojazd sprawdzany będzie także pod kątem tego, czy spełnia wymagania określone w rozporządzeniu w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia. Przykładowo pojazd samochodowy nie może być dłuższy niż 12 metrów (nie dotyczy autobusów). Musi też spełniać odpowiednie normy hałasu. Przepisy określają, że w przypadku samochodu osobowego o zapłonie iskrowym maksymalny poziom hałasu może wynieść 93 decybele. Auto musi być wyposażone w lusterka, kierunkowskazy, a światła muszą spełniać określone techniczne wymagania oraz być umieszczone na odpowiedniej wysokości dla danego typu pojazdu.
Po tym jak stacja kontroli pojazdów przeprowadzi badanie pojazdu i nie stwierdzi uchybień co do wymagań technicznych, wydaje dokument identyfikacyjny badanego pojazdu marki „SAM” oraz zaświadczenie o przeprowadzonym badaniu zgodności pojazdu z warunkami technicznymi.

Dokumenty potrzebne do rejestracji

Do zarejestrowania pojazdu „SAM” potrzebny jest wypełniony wniosek właściciela, jego dowód osobisty lub inny dokument ze zdjęciem potwierdzający tożsamość. Przedsiębiorcy rejestrujący pojazd muszą dołączyć odpis z KRS i zaświadczenie o nadaniu numeru REGON. [Przykład 2]
Trzeba też złożyć pisemne oświadczenie, że jest się właścicielem pozostałych zespołów i części służących do zbudowania tego pojazdu. Oprócz tego należy dołączyć zaświadczenie z przeprowadzonego badania co do zgodności z warunkami technicznymi. Niezbędny jest też dokument identyfikacyjny pojazdu SAM, który właściciel uzyskał w okręgowej stacji kontroli pojazdów lub uprawnionym instytucie motoryzacyjnym, oraz zaświadczenie potwierdzające nadanie i umieszczenie cech identyfikacyjnych lub wykonanie tabliczki znamionowej zastępczej ze stacji kontroli pojazdów. Konieczne jest także przedstawienie dokumentu potwierdzającego zawarcie ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej.



Właściciel auta własnej konstrukcji przy rejestracji musi też przedstawić dowód wniesienia opłaty recyklingowej w wysokości 500 zł. Jest to opłata, którą uiszcza każdy wprowadzający pojazd na rynek przed jego pierwszą rejestracją. Z tych pieniędzy ma być pokryty koszt późniejszego demontażu i recyklingu pojazdu. [Przykład 3]

Opłaty za dokumenty rejestracyjne

Właściciel samochodu, dokonując jego rejestracji, musi zapłacić za wydanie dokumentów dopuszczających auto do ruchu, jak i za tablice rejestracyjne. Za dowód rejestracyjny trzeba zapłacić 54 zł. Komplet nalepek legalizacyjnych, które są naklejane na tablice rejestracyjne, to koszt 12,50 zł, a za nalepkę kontrolną, która naklejana jest na przednią szybę w prawym dolnym rogu, płaci się 18,50 zł. Wyrabiana jest także karta pojazdu, która kosztuje 75 zł. Za tablice rejestracyjne właściciel auta zapłaci 80 zł – tablice motocyklowe natomiast kosztują 40 zł. Uiszcza się jeszcze opłaty ewidencyjne: po 0,50 zł za wydanie dowodu rejestracyjnego, pozwolenia czasowego, nalepki kontrolnej, tablic rejestracyjnych, karty pojazdu.
Starostwa najpierw dokonują rejestracji czasowej pojazdu na okres 30 dni – w tym czasie zamawiane są i produkowane dowód rejestracyjny i karta pojazdu. W tym momencie wydawane jest pozwolenie czasowe, które przed upływem wyznaczonego terminu należy wymienić w urzędzie na dowód rejestracyjny wraz z kartą pojazdu. Za pozwolenie czasowe trzeba zapłacić 13,50 zł.
PRZYKŁADY
1 Czy w każdej stacji kontroli pojazdów można przeprowadzić badanie pojazdu marki „SAM”
Pojazdem maki „SAM” może być nie tylko auto osobowe, ale i ciężarowe czy przyczepa. Czy każda stacja zbada takie pojazdy?
Badania zgodności pojazdu marki „SAM” z warunkami technicznymi mogą prowadzić zarówno okręgowe, jak i podstawowe stacji kontroli pojazdów. Ta ostatnia jednak zbada tylko auto, którego dopuszczalna masa całkowita nie przekracza 3,5 tony. Dlatego z ciężarówką własnej konstrukcji należy się udać do okręgowej stacji.
Przepisy pozwalają przeprowadzić badania pojazdów marki „SAM” także w innych miejscach. Sprawdzenia aut dokonuje również Instytut Transportu Samochodowego w Warszawie czy Przemysłowy Instytut Motoryzacji w Warszawie. W Bielsku-Białej można się udać do Ośrodka Badawczo-Rozwojowego Bosmal. Badania przeprowadza też Wojskowy Instytut Techniki Pancernej i Samochodowej w Sulejówku. Z pojazdem ciężarowym, specjalnym i przyczepą własnej konstrukcji można się wybrać do Przemysłowego Instytut Maszyn Budowlanych w Kobyłce koło Warszawy. Jeżeli ktoś skonstruował ciągnik marki „SAM” lub przyczepę do takiego pojazdu, sprawdzi go w Ośrodku Instytutu Budownictwa, Mechanizacji i Elektryfikacji Rolnictwa w Kłudzienku.
2 Czy samochód zawsze można zarejestrować przez internet
Czy drogą elektroniczną odbywa się cała procedura rejestracyjna pojazdu, czy w ten sposób można załatwić jedynie część formalności?
Aby zarejestrować pojazd za pośrednictwem strony internetowej starostwa powiatowego, trzeba wypełnić specjalny wniosek. Należy dołączyć zeskanowane dokumenty i potwierdzenia opłat. Wniosek o rejestrację przez internet można złożyć od 1 stycznia 2011 r. Do wykonania takich czynności potrzebny jest podpis elektroniczny. Na stronach internetowych biuletynu informacji publicznej starostw powiatowych powinny być wydzielone skrzynki podawcze, na które należy przesyłać wnioski o rejestrację pojazdów. Na stronach tych muszą być zamieszczone wzory wniosków do wypełnienia, informacje o wymaganych dokumentach oraz opis procedury rejestracji pojazdów przez internet. Starostwo powinno też podać podstawy prawne i informacje o wymaganych opłatach związanych ze składanym wnioskiem. Przepisy wymagają, by był tam także informator z odpowiedziami na najczęściej zadawane pytania do organu rejestrującego.



Jeżeli okaże się, że wniosek złożony drogą elektroniczną jest niezgodny ze wzorem lub są braki w przesłanej dokumentacji, to starostwo musi poinformować drogą elektroniczną o konieczności dokonania poprawek lub dostarczenia brakujących dokumentów.
3 Kiedy trzeba uiszczać opłatę recyklingową przed rejestracją pojazdu
Czy opłata recyklingowa w wysokości 500 zł jest zawsze obowiązkowa przy rejestracji samochodu?
Opłata recyklingowa jest wnoszona na rachunek Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej przed pierwszą rejestracją pojazdu na terytorium Polski. Dlatego wnoszą ją np. osoby, które sprowadziły auto używane z innego państwa. Uiszczają ją także producenci i importerzy aut, chyba że zapewniają sieć zbierania i demontażu pojazdów na terytorium kraju. Muszą ją także wnosić osoby, które chcą zarejestrować samochód marki „SAM”. Nie ma takiego wymogu, gdy pojazd był już zarejestrowany wcześniej w Polsce i jest jedynie przerejestrowywany po zmianie właściciela.
Opłaty nie muszą uiszczać osoby dokonujące powtórnej rejestracji auta. Chodzi tu o przypadek, gdy pojazd był już zarejestrowany w Polsce np. kilka lat temu, został następnie wyrejestrowany w celu jego zbycia za granicą, a po jakimś czasie auto znów trafiło do kraju.
Ważne
Sprawy związane z rejestracją pojazdu może załatwić wnioskodawca lub jego umocowany pełnomocnik. W przypadku pojazdów będących własnością przedsiębiorcy mogą to być osoby upoważnione do reprezentowania firmy.
Podstawa prawna
Ustawa z 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz.U. z 2005 r., nr 108, poz. 908 z późn. zm.).
Rozporządzenie ministra infrastruktury z dnia 22 lipca 2002 r. w sprawie rejestracji i oznaczenia pojazdów (Dz.U. z 2007 r. nr 186, poz. 1322 z późn. zm.).
Rozporządzenie ministra infrastruktury z 21 października 2011 r. w sprawie szczegółowego sposobu oraz trybu nadawania i umieszczania w pojazdach cech identyfikacyjnych (Dz.U. nr 236, poz. 1401).
Rozporządzenie ministra infrastruktury z 31 grudnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia (Dz.U. z 2003 r., nr. 32 poz. 262).
Rozporządzenie ministra infrastruktury z dnia 22 października 2004 r. w sprawie badań zgodności pojazdów zabytkowych i pojazdów marki „SAM” z warunkami technicznymi (Dz.U. z 2007 r. nr 137, poz. 968 z późn. zm.).