15 mln kierowców musi iść do urzędu. Decyzja zapadła. Oto nowe zasady i kary

Nowe przepisy i kary dla kierowców. Jakie zmiany wchodzą w życie?

Komisja Europejska dąży do realizacji ambitnego celu znanego jako "wizja zero". Chodzi o zbliżenie do zera liczby ofiar śmiertelnych i poważnych urazów na drogach UE do 2050 r. Obecnie każdego roku ginie na nich ponad 20 tys. osób. Unia zakłada zmniejszenie tej liczby o 50 proc. do 2030 roku, a następnie osiągnięcie niemal zerowej śmiertelności do 2050 roku.

Stąd Parlament Europejski przyjął zmiany, które mają poprawić bezpieczeństwo drogowe. Kierowców czeka rewolucja w przepisach dotyczących prawa jazdy, badań lekarskich oraz ostrzejsze zasady karania za wykroczenia. Co to oznacza w praktyce?

Masowo polecą prawa jazdy. Kara ważna w całej Unii Europejskiej

W UE obowiązuje honorowanie praw jazdy pomiędzy krajami członkowskimi, nie ma jednak wspólnych przepisów dotyczących zatrzymania uprawnień. – Jeśli kierowca straci prawo jazdy w wyniku wykroczenia drogowego w innym kraju UE niż ten, który wydał mu prawo jazdy, w większości przypadków sankcja będzie miała zastosowanie tylko w kraju, w którym popełniono wykroczenie i nie będzie wiązać się z żadnymi ograniczeniami w pozostałej części UE – zauważają przedstawiciele PE.

Stąd zmiana w przepisach, która zapewni transgraniczne egzekwowanie kar. W efekcie informacje o cofnięciu, zawieszeniu lub ograniczeniu prawa jazdy będą przekazywane państwu członkowskiemu Unii, które wydało dokument. Organy krajowe będą musiały bez zwłoki informować się wzajemnie o decyzjach w sprawie zakazów prowadzenia pojazdów nałożonych za najpoważniejsze przestępstwa drogowe, w tym jazdę pod wpływem alkoholu lub narkotyków, spowodowanie śmiertelnego wypadku lub nadmierną prędkość, np. 50 km/h powyżej limitu.

Zakaz prowadzenia pojazdów na nowych zasadach

Chodzi o to, by zatrzymanie prawa jazdy obywatelowi jednego państwa w innym kraju członkowskim było respektowane w całej UE. Informacja o czasowym zatrzymaniu prawa jazdy będzie trafiać do Europejskiej Sieci Praw Jazdy (RESPER), czyli specjalnego systemu spinającego kraje UE. W ten sposób zakaz wydany np. w Polsce będzie obowiązywał we wszystkich państwach Unii.

Nowy powód zatrzymania prawa jazdy w Polsce. Zakaz na 5 lat

Do tego już niebawem w Polsce zaczną obowiązywać ostrzejsze przepisy dotyczące zatrzymania prawa jazdy na 3 miesiące. Z nowelizacji właśnie uchwalonej przez Sejm wynika, że kierowca, który przekroczy prędkość o więcej niż 50 km/h poza obszarem zabudowanym na drodze jednojezdniowej dwukierunkowej straci prawo jazdy. W praktyce oznacza to, że rozszerzenie zasad zatrzymania prawa jazdy może dotyczyć aż 8 na 10 kierowców. – Wyniki badań europejskiego projektu Baseline przeprowadzone przez Instytut Transportu Samochodowego pokazują, że aż 79 proc. polskich kierowców przekracza limity dozwolonych prędkości poza obszarem zabudowanym – mówi dziennik.pl Maria Dąbrowska-Loranc, kierownik Centrum Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego ITS.

Zaostrzone przepisy przewidują również, że osoba, która wsiądzie za kierownicę mimo czasowego zatrzymania prawa jazdy i złapie ją policja, będzie miała odebrane uprawnienia na stałe. O nowe prawo jazdy będzie można starać się dopiero po 5 latach. Ta sankcja ma wyeliminować z ruchu recydywistów drogowych.

40 000 kierowców straci prawo jazdy. Obrączka i skanowanie twarzy

Z kolei minister sprawiedliwości Waldemar Żurek zapowiedział, że do zwalczania plagi kierowców prowadzących samochód mimo sądowych zakazów mogą być wykorzystane niestosowane dotąd rozwiązania, w tym kamery zamontowane na skrzyżowaniach i dozór elektroniczny. Presja jest ogromna. Według danych policji wobec ponad 40 000 kierowców sądy orzekły więcej niż jeden zakaz prowadzenia. Ponad 50 osób ma więcej niż 10 zakazów. Rekordzista miał ich 23, z czego 6 dożywotnich.

Pierwsze rozwiązanie do wyłapywania kierowców z aktywnym zakazem miałoby wykorzystywać kamery z modułem rozpoznawania twarzy. Po zeskanowaniu wizerunku system łączyłby się z bazą danych CEPiK i taki delikwent byłby namierzony, a łamanie zakazu udowodnione przez zapis z monitoringu.

Drugie rozwiązanie to nadzór elektroniczny. – Zamiast odsiadki mamy już w systemie taki środek: płacisz za obrączkę, dostajesz na nogę i my widzimy gdzie jesteś i dokąd się przemieszczasz – mówi Żurek. Minister chciałby doprowadzić do poszerzenia możliwości tych urządzeń. – Już to zleciłem. My produkujemy te urządzenia w Polsce. Jesteśmy w tym nieźli i na razie prowadzimy sondaże. Chcę się spotkać z producentami i zbadać, czy jesteśmy w stanie założyć komuś na rękę obrączkę która by wiedziała, czy on prowadzi, czy jest pasażerem – zaznaczył szef resortu.

15 mln kierowców musi iść do urzędu. Prawo jazdy do wymiany

Posłowie PE zdecydowali również, że prawo jazdy kategorii A i B, czyli na motocykl i samochód osobowy, będzie ważne 15 lat na obszarze całej UE. Jednak jeżeli prawo jazdy służy jako krajowy dokument tożsamości, państwa członkowskie będą mogły skrócić ich okres ważności do 10 lat. W Polsce prawo jazdy na samochód już jest wydawane na 15 lat. Przy czym przyjęte przez PE przepisy stanowią, że kierowcy, którzy uzyskali bezterminowe prawo jazdy będą musieli je wymienić na ważne przez 15 lat.

– Ustawa o kierujących pojazdami (art. 124) przewiduje, że prawa jazdy wydane przed 19 stycznia 2013 r., czyli tzw. bezterminowe, będą podlegać obowiązkowej wymianie w latach 2028-2033. Szacowana liczba dokumentów podlegających wymianie to około 15 mln sztuk – mówi dziennik.pl Anna Szumańska z Ministerstwa Infrastruktury. Dokładnie opisuje to rozdział 19, art. 124. W punkcie 1 czytamy:

• Osoby posiadające prawa jazdy wydane do dnia 18 stycznia 2013 r. obowiązane są dokonać ich wymiany, na prawa jazdy zgodne z nowym wzorem prawa jazdy określonym w przepisach wydanych na podstawie art. 20 ust. 1 pkt 1. Prawo jazdy zgodne z nowym wzorem wydaje się od dnia 19 stycznia 2013 r.

Kiedy wymiana prawa jazdy? Daty są już określone w ustawie

Bezterminowe prawo jazdy podlega obowiązkowej wymianie od 2028 do 2033 roku. To również określa ustawa o kierujących i art. 124. Punkt 4. wyznacza daty, w który kierowca powinien obowiązkowo stawić się urzędzie. W rozdziale 19 czytamy:

• Art. 124. 1. Osoby posiadające prawa jazdy wydane do dnia 18 stycznia 2013 r. obowiązane są dokonać ich wymiany, na prawa jazdy zgodne z nowym wzorem prawa jazdy określonym w przepisach.
• 2. Prawo jazdy zgodne z nowym wzorem wydaje się od dnia 19 stycznia 2013 r.
• 3. Wymiana jest dokonywana na wniosek osoby zainteresowanej, po uiszczeniu opłaty za wymianę prawa jazdy
• 4. Prawa jazdy wydane do dnia 18 stycznia 2013 r. podlegają wymianie w okresie od dnia 19 stycznia 2028 r. do dnia 18 stycznia 2033 r. w terminach określonych przez ministra właściwego do spraw transportu lub w terminie wcześniejszym na wniosek posiadacza prawa jazdy.

Nowe zasady oceny zdrowia. Kierowcy po 65. roku życia stracą prawo jazdy?

Obowiązkowe badania lekarskie kierowców-seniorów to rozwiązanie, które rozpaliło emocje w krajach członkowskich UE. Komisja Europejska chciała, by starsi kierowcy stawiali się na badania lekarskie co 5 lat – inaczej ich prawo jazdy traciłoby ważność. Negatywna opinia specjalisty również skutkowałaby automatyczną utratą prawa jazdy. Posłowie PE jednak nie poparli skrócenia ważności uprawnień seniorów, aby uniknąć dyskryminacji i nakładania ograniczeń. Przyjęli salomonowe rozwiązanie.

– Kraje Unii mogą skrócić okres ważności prawa jazdy dla kierowców w wieku 65 lat lub starszych, aby zobowiązać ich do częstszych badań lekarskich lub kursów odświeżających wiedzę – powiedziała dziennik.pl Dorota Kolińska z biura prasowego Parlamentu Europejskiego. – Ważność prawa jazdy wyniesie 15 lat lub 10 lat, jeśli prawo jazdy będzie działać jako dokument tożsamości. Prawa jazdy na samochody ciężarowe i autobusy będą ważne przez 5 lat. Państwa członkowskie będą mogły dla starszych kierowców skrócić ważność prawa jazdy, powiedzmy do 5 lat – wyjaśniła

Przed uzyskaniem pierwszego prawa jazdy lub przy ubieganiu się o przedłużenie okresu ważności dokumentu kierowca powinien przejść badania lekarskie, m.in. badania wzroku i układu krążenia. Kraje Unii będą mogły zdecydować o zastąpieniu badań lekarskich dla kierowców samochodów lub motocykli formularzem samooceny lub inną oceną opracowaną na szczeblu krajowym.

Cała Unia Europejska będzie miała elektroniczne prawo jazdy

Zgodnie z nowymi przepisami cyfrowe prawo jazdy (w Polsce jest już dostępne w aplikacji mObywatel) ma stopniowo stać się głównym formatem prawa jazdy w Unii Europejskiej. Kierowcy będą mogli jednak ubiegać się o fizyczne prawo jazdy, które powinni otrzymać w ciągu 3 tygodni.

Posłowie PE zgodzili się także wydawanie prawa jazdy kategorii B osobom, które ukończyły 17 lat. W Polsce takie przepisy już niebawem wejdą w życie. Ministerstwo Infrastruktury przewiduje, że młody kandydat na kierowcę będzie musiał uzyskać pisemną zgodę rodziców lub opiekunów. Po zdobyciu prawa jazdy nieletni poprowadzi samochód wyłącznie na terytorium Polski (do ukończenia 18 lat). Na tym jednak nie koniec ograniczeń.

Prawo jazdy dla 17-latka. Jakie zasady i ograniczenia?

Przez 6 miesięcy świeżo upieczony 17-letni kierowca będzie mógł prowadzić auto wyłącznie pod nadzorem dorosłego, doświadczonego kierowcy w wieku 25 l. Osoba towarzysząca na prawym fotelu musi mieć najmniej 5-letni staż posiadania prawa jazdy kat. B, w przeszłości nie podlegać zakazowi prowadzenia i za każdym razem musi być w całkowicie trzeźwa. W razie kontroli policjant będzie mógł także zbadać trzeźwość opiekuna.

Przez 3 lata okres próbny. Których kierowców dotyczy?

Po wydaniu prawa jazdy kategorii B ruszy okres próbny dla kierowców młodych wiekiem i stażem. W przypadku osoby, która pierwszy raz uzyskała uprawnienia mając ukończone 18 lat potrwa on 2 lata. 17-letni "świeżak" z uprawnianiami to 3-letni okres próbny, jednak nie dłużej niż do ukończenia 20 lat. Starosta będzie mógł jednak przedłużyć okres próbny na kolejne 2 lata, jeżeli w tym czasie kierowca popełni dwa wykroczenia przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji stwierdzone prawomocnym rozstrzygnięciem. Przy trzecim podejściu o przedłużenie okresu próbnego uprawnienia do kierowania zostaną cofnięte.

Prawo jazdy 17-latka będzie opisane specjalnym kodem. Dzięki oznakowaniu dokumentów spotkanie z policją podczas jazdy bez opiekuna będzie traktowane jako jazda bez uprawnień. Za takie wykroczenie grozi utrata prawa jazdy, kara od 1500 zł w górę lub nawet areszt. "Młodych" kierowców w okresie próbnym będzie obowiązywał zerowy limit alkoholu (0,0 prom. w organizmie i 0,0 ng/ml środka działającego podobnie do alkoholu).

Masz 13 punktów karnych? Musisz zapłacić za szkolenie

Kierowca, który w okresie próbnym przekroczy liczbę 12 punktów karnych będzie miał obowiązek ukończyć praktyczne szkolenie w zakresie zagrożeń w ruchu drogowym (przed upływem 12 miesięcy od dnia popełnienia naruszenia powodującego przekroczenie 12 punktów). Z nowych przepisów wynika, że taki kurs ma trwać 1 godzinę. Cenę ustalono na sztywno i kierowca będzie musiał zapłacić 300 zł.

Egzamin na prawo jazdy według nowych zasad

Kandydaci na kierowców będą musieli zdać egzamin, który będzie sprawdzać wiedzę na temat systemów wspomagania kierowcy, bezpiecznego otwierania drzwi oraz zagrożeń związanych z martwym polem i korzystaniem z telefonu za kierownicą. Zdaniem posłów PE nowe wymogi w zakresie szkoleń i egzaminów będą kłaść większy nacisk na zagrożenia związane z pieszymi, dziećmi, rowerzystami i innymi niechronionymi użytkownikami dróg.

Posłowie chcą też rozwiązać problem niedoboru kierowców zawodowych. Stąd prawo jazdy na samochód ciężarowy (kategoria C) będą mogli uzyskać 18-latkowie, a na autobus (kategoria D) – 21-latkowie. Warunkiem dopuszczenia będzie certyfikat kompetencji zawodowych. W przeciwnym razie aby prowadzić te pojazdy, kierowcy będą musieli mieć odpowiednio 21 i 24 lata.