Okres wakacji sprzyja nie tylko podróżom, ale także jest związany z większą liczbą wykroczeń popełnianych na polskich drogach. Chociaż wystawiane za nie mandaty są w przeważającej mierze zasadne, to kierowcy powinni pamiętać, że służby kontrolujące ruch drogowy mogą się także mylić.

Reklama

Warunkiem nałożenia mandatu za wykroczenie jest natomiast wyrażenie przez sprawcę wykroczenia zgody na przyjęcie takiego typu kary. Nie jest to jednak jego obowiązek. Do kierowcy należy decyzja o tym, czy przyjąć mandat i poddać się nałożonej grzywnie, czy skorzystać z prawa do rozpoznania kwestii odpowiedzialności za wykroczenie na drodze sądowej. Mandatu należy nie przyjmować nie tylko wtedy, kiedy kierowca jest przekonany o swojej niewinności. Można to zrobić także wtedy, kiedy nie zgadza się z wysokością mandatu albo liczbą punktów karnych.

policja.pl

Przykład 1

Wykroczenie drogowe przedawnia się po dwóch latach od popełnienia

Reklama

Kierowca dostał wezwanie do zapłaty 50 zł tytułem opłaty dodatkowej za brak opłaty parkingowej z 23 lipca 2007 roku. Według niego taka kara jest już dawno przedawniona. Czy można powołać się na to w odwołaniu?

W tej sytuacji nie można powołać się na przedawnienie, bo procedura ściągania kar finansowych za nieopłacone parkowanie znacznie różni się od egzekucji tradycyjnych mandatów. Obowiązek wniesienia opłaty dodatkowej (tylko potocznie nazywana przez kierowców mandatem) przedawnia się z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym opłata powinna zostać uiszczona. Tymczasem mandaty nawet za najcięższe przewinienia drogowe tracą swoją ważność najpóźniej po 2 latach. Zgodnie z art. 45 kodeksu wykroczeń karalność wykroczenia ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynął rok. Jeżeli w tym okresie wszczęto postępowanie, karalność wykroczenia ustaje z upływem 2 lat od popełnienia czynu. Z kolei orzeczona kara lub środek karny za wykroczenie nie podlega wykonaniu, jeżeli od daty uprawomocnienia się rozstrzygnięcia upłynęły 3 lata.



Reklama

Informacja dla kierowcy

Policjant, który nakłada na kierowcę grzywnę w drodze mandatu karnego, musi udzielić informacji o prawie odmowy jego przyjęcia i skutkach prawnych takiej odmowy, tj. o tym, że zostanie sporządzony wniosek o ukaranie do sądu. Poza tym jeżeli kierowca jest podejrzany o wykroczenie przeciwko przepisom ruchu drogowego, powinien zostać poinformowany także o liczbie punktów karnych, które zostaną wpisane na jego konto do policyjnej ewidencji. Pouczenie to nie może jednak przybierać charakteru presji, że w razie skorzystania z tego prawa sąd ukarze sprawcę znacznie surowiej.

policja.pl

Można odzyskać pieniądze

Mandat karny (prawomocny) podlega uchyleniu, gdy grzywnę nałożono za czyn niebędący zachowaniem zabronionym jako wykroczenie. Uchylenie następuje z urzędu albo na wniosek ukaranego złożony w zawitym terminie siedmiu dni od daty uprawomocnienia się mandatu. Organem uprawnionym do uchylenia prawomocnego mandatu karnego jest sąd właściwy do rozpoznawania sprawy (sąd rejonowy), na którego obszarze działania grzywna została nałożona. Osoby, które nie odwołały się w siedmiodniowym terminie, nie mają szans na zwrot uiszczonych grzywien. Postępowanie mandatowe nie podlega wznowieniu. Nie jest dopuszczalne wznowienie postępowania mandatowego ani postępowania zakończonego wydaniem postanowienia o odmowie uchylenia mandatu karnego.

Przykład 2

Kierowca nie musi od razu przyjmować mandatu od policji

Właściciel audi został telefonicznie wezwany na komisariat i tam pokazano mu zdjęcia samochodu, który przekracza dozwoloną prędkość. Wezwany powiedział, że mimo że jest właścicielem bardzo podobnego auta, to niemożliwe, by to właśnie nim popełniono wykroczenie we wskazanym miejscu i czasie. Czy sąd może oczyścić kierowcę z zarzutów?



Po otrzymaniu wniosku sąd rozstrzyga sprawę na podstawie materiału dowodowego, biorąc pod uwagę wyjaśnienia kierowcy, zeznania świadków, szkodliwość społeczną czynu i inne okoliczności, które mogą pomóc w wyjaśnieniu sprawy. Poza tym rozpoznając sprawę, sąd nie jest związany ani wysokością grzywny określonej w mandacie, ani oceną funkcjonariusza.

O zagrożeniu decyduje wyłącznie naruszony przepis kodeksu wykroczeń, a więc obwiniony może być ukarany karą surowszą niż zaproponowana w trybie mandatowym. Jeżeli obwiniony wykaże, że w tym czasie znajdował się wraz z rodziną na wczasach, gdzie udał się autem rzekomo wskazanym przez funkcjonariuszy na zdjęciu, sąd powinien uniewinnić kierowcę.

Inne

Zdjęcia z fotoradaru

Wielu właścicieli pojazdów, którzy w ostatnich tygodniach podróżowali po Polsce, otrzymuje dzisiaj listy ze zdjęciami z fotoradarów i żądaniami wskazania kierowcy, który popełnił uwidocznione na nim wykroczenie. Od 31 grudnia 2010 r. obowiązuje nowy art. 96 par. 3 kodeksu wykroczeń, który przewiduje, że każdy, kto wbrew obowiązkowi nie wskaże na żądanie uprawnionego organu, komu powierzył pojazd do kierowania lub używania w oznaczonym czasie, podlega karze grzywny.

Właściciel lub posiadacz pojazdu może być ukarany, gdy celowo odmawia udzielenia takich informacji, wówczas gdy samochód został użyty zgodnie z jego wolą i wiedzą przez osobę mu znaną, a więc gdy wie, kto kierował lub używał jego pojazdu w oznaczonym czasie. Dlatego też wykroczenie z art. 96 par. 3 kodeksu wykroczeń może zostać popełnione tylko umyślnie (postanowienie SN z 29 czerwca 2010 r., I KZP 8/10). Jej brak decyduje o tym, że niewypełnienie obowiązku nie może być traktowane jako czyn zabroniony.



Nie wystarczy awizo

Zgodnie z procedurą mandatową pismo z wezwaniem do wskazania kierującego pojazdem doręcza się najczęściej właścicielowi pojazdu pocztą. Odbiera je on osobiście, a gdy nie ma go w domu, może to uczynić za niego dorosły domownik. Pismo może być także doręczone za pośrednictwem telefaksu lub poczty elektronicznej. Jeżeli pisma przesłanego pocztą nie udaje się doręczyć, listonosz pozostawia je w najbliższej placówce pocztowej. Umieszcza on jednocześnie zawiadomienie w skrzynce do doręczania korespondencji bądź na drzwiach mieszkania adresata lub w innym widocznym miejscu ze wskazaniem, gdzie i kiedy pismo pozostawiono oraz że należy je odebrać w ciągu 7 dni. W razie bezskutecznego upływu tego terminu czynność zawiadomienia jest powtarzana jeden raz. Po dwukrotnym awizowaniu pismo uważa się wtedy za doręczone i dla niektórych policjantów i strażników miejskich jest to równoznaczne ze skutecznym przekazaniem żądania wskazania sprawcy wykroczenia.

policja.pl

Sąd Najwyższy w postanowieniu Sądu Najwyższego z 30 września 2010 r., sygn. akt I KZP 15/10, zwrócił uwagę na to, że w każdym wypadku po stronie osoby zobowiązanej musi istnieć świadomość żądania udzielenia takiej informacji. Nie ma przy tym znaczenia, w jakiej formie takie żądanie zostanie przekazane, gdyż istotne jest, czy dana osoba miała świadomość, że została wezwana przez uprawniony organ do wskazania, komu powierzyła pojazd do kierowania lub używania oraz czy taką wiedzę rzeczywiście posiadała. Zgodnie zaś z zasadą ciężaru dowodu, to na oskarżycielu (policji, straży miejskiej) spoczywa obowiązek udowodnienia tych okoliczności. Obwinionego chroni bowiem zasada domniemania niewinności. Wyłącza to możliwość domniemania świadomości wypełnienia znamion wykroczenia polegającego na niewskazaniu sprawcy wykroczenia, w momencie kiedy korespondencja była jedynie awizowana.

Termin na mandat?



Termin na mandat

Od 31 grudnia 2010 r. obowiązują nowe terminy nakładania grzywien w drodze mandatu karnego za wykroczenia drogowe zarejestrowane przez fotoradary. Policja, straż miejska i inspekcja transportu drogowego mają teraz aż 180 dni na wystawienie mandatu za wykroczenia ujawnione za pomocą przyrządu kontrolno-pomiarowego lub urządzenia rejestrującego. Chodzi o sytuację, gdy sprawca nie został schwytany na gorącym uczynku lub bezpośrednio potem. Z kolei w przypadkach, gdy funkcjonariusz stwierdzi popełnienie wykroczenia naocznie pod nieobecność sprawcy (np. źle za-parkowany samochód), a nie zachodzi wątpliwość co do sprawcy czynu, obecnie mandat musi być wystawiony w 90 dni. W obu sytuacjach wcześniej funkcjonariusze mieli na to 30 dni.

policja.pl

Przekroczenie instrukcyjnego 180-dniowego terminu skutkuje tym, że ani policja, ani straż miejska nie mają prawnej możliwości nałożenia grzywny w drodze mandatu karnego. Mogą w zamian za to wystąpić z wnioskiem o ukaranie sprawcy do sądu rejonowego. Z kolei, gdy mandat zostanie wystawiony po 180- -dniowym terminie, a następnie kierowca go przyjmie, to staje się on prawomocny i należy go zapłacić.

Przykład 3

Nieopłacenie mandatu skutkuje skierowaniem sprawy do sądu

Kierowca otrzymał mandat zaoczny. Zastanawia się, jakie będą konsekwencje jego nieopłacenia w 7-dniowym terminie.

W postępowaniu mandatowym można nakładać grzywnę w drodze mandatu karnego wydawanego ukaranemu po uiszczeniu grzywny bezpośrednio funkcjonariuszowi, który ją nałożył, jak również kredytowanego, wydawanego ukaranemu za potwierdzeniem odbioru, a także zaocznego.



Mandaty wystawiane kierowcom, którzy zostali przyłapani przez fotoradar, mają często postać mandatu zaocznego, który jest z reguły wysyłany drogą pocztową. Taki mandat zawsze powinien wskazywać, gdzie w terminie 7 dni od daty jego wystawienia ukarany może uiścić grzywnę. Staje się on prawomocny z chwilą zapłacenia grzywny. Wpłacenie grzywny po upływie 7 dni od daty wystawienia mandatu zaocznego nie powoduje jego prawomocności. Grzywna taka formalnie podlega zwrotowi, a na sprawcę wykroczenia należy skierować wniosek o ukaranie do sądu.

Rodzaje mandatów wystawianych kierowcom

Mandat gotówkowy – trzeba zapłacić od razu policjantowi. Może być nałożony jedynie wobec osoby czasowo przebywającej na terytorium Polski lub niemającej tutaj stałego miejsca zamieszkania albo pobytu. Mandat taki staje się prawomocny z chwilą uiszczenia grzywny do rąk funkcjonariusza, czyli do tego momentu można odmówić jego przyjęcia.

policja.pl

Mandat zaoczny – jest wystawiany, gdy sprawcy nie zastano na miejscu popełnienia wykroczenia, gdy nie zachodzi wątpliwość co do osoby tego sprawcy. Mandat taki powinien wskazywać, gdzie w terminie 7 dni od daty jego wystawienia ukarany może uiścić grzywnę, oraz informować o skutkach jej uiszczenia w tym terminie. Staje się on prawomocny z chwilą uiszczenia grzywny we wskazanym miejscu i terminie. Można odmówić jego przyjęcia, po prostu go nie opłacając.

Mandat kredytowany – policjant wydaje go dopiero wtedy, gdy sprawca wykroczenia potwierdzi jego odbiór. Można odmówić jego przyjęcia do momentu podpisania.

Podstawa prawna
Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz.U. z 2008 r. nr 133, poz. 848 z późn. zm.).
Ustawa z 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (Dz.U. z 2005 r. nr 108, poz. 908 z późn. zm.).
Ustawa z 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń (Dz.U. z 2010 r. nr 46, poz. 275 z późn. zm.).