Zobacz niezwykły motocykl Sokół 500 RS z 1937 r. Zachowały się tylko trzy sztuki. FOTO

1 W warszawskim Muzeum Techniki i Przemysłu NOT zebrano 21 polskich motocykli, które powstały nad Wisłą od lat 30. do 80. XX wieku. "Przy prezentacji zastosowaliśmy nowatorską metodę zdjęć kompilacyjnych - to najnowszy trend w muzealnictwie. Wiszące opisy z dużą czcionką pozwoliły wyeliminować "stendy" czyli stojaki z przyklejonymi kartkami, które można potraktować jako absolutny przeżytek" - wyjaśnia Jerzy Lemański, autor wystawy. Wśród niezwykłych jednośladów można oglądać takie pojazdy jak Junak, Osa czy Sokół…

2 Jak opowiadał podczas otwarcia wystawy jej autor Jerzy Lemański były lata, w których Polska produkowała 150 tys. motocykli w ciągu roku, czyli więcej niż w Anglii, Francji czy USA. Jego zdaniem z produkcji motocykli w Polsce mogliśmy być dumni. Ostatnim polskim motocyklem był WSK 125 Kos, wyprodukowany w październiku 1985 roku.

3 Sokół to polski motocykl produkowany w latach 1933-1939, w Państwowych Zakładach Inżynierii (PZInż) w Warszawie. Nazwa ta pojawiła się po raz pierwszy dla oznaczenia motocykla turystycznego sokół 600 RT, następnie w 1936 roku nazwano tak produkowany już ciężki motocykl CWS M111. Maszyny sokół 1000 i 600 były najbardziej znanymi polskimi motorami przed wojną i produkowano je głównie dla polskiej armii (stanowiły etatowe wyposażenie wojska, we wrześniu 1939 roku były towarzyszem walki z najeźdźcą), dla policji oraz Poczty Polskiej. Po wojnie powrócono do nazwy, nazywając tak pierwszy powojenny polski motocykl - sokół 125 - produkowany w latach 1947-1950.

4 Motocykl Sokół 200 - powstało 78 sztuk. Produkcja ruszyła latem 1939 roku, jednak wybuch II wojny światowej przekreślił plany związane z tym jednośladem. Jednak prawdziwym białym krukiem tej wystawy jest Sokół 500 z numerem silnika 002 - jeden z trzech jakie dotrwały do dziś. Co w nim niezwykłego?

5 Dlaczego sokół 500 RS nie trafił do produkcji seryjnej? "PZInż oczekiwał zamówień ze strony armii. Niestety sfery wojskowe wycofały się. Brak pokaźnych zamówień równał się z brakiem decyzji o rozpoczęciu produkcji seryjnej. Nie wiemy dziś, ile prototypów powstało. Trzy, może pięć? Zachowały się trzy egzemplarze i prezentowany tutaj eksponat niewątpliwie stanowi ozdobę kolekcji Muzeum Techniki i Przemysłu NOT" - wyjaśnia Jerzy Lemański z MTiP w Warszawie.

6 "Legenda polskiej motoryzacji, dziś powód do dumy, a pół wieku temu marzenie każdego młodego chłopaka. Pierwszy raz pokazano go w sierpniu 1954 roku, produkcja seryjna ruszyła 2 lata później w Szczecinie. Nikt wtedy nie przypuszczał, że będzie to jedyny czterosuw w historii naszej powojennej motoryzacji" - mówi Jerzy Lemański z Muzeum Techniki i Przemysłu w Warszawie. "Junak był najbardziej zaawansowanym technologicznie polskim motocyklem. Wzbudzał niebywałą zazdrość u właścicieli "wuefemek" i "wuesek". Już sam dźwięk silnika - charakterystyczny, agresywny, wynikający z dość hałaśliwej pracy rozrządu wyróżniał Junaka na tle innych konstrukcji" - opisuje Lemański.

7 Junak M07 był eksportowany m.in. do USA, Norwegii, Finlandii, Turcji, Wenezueli. W Polsce Milicja Obywatelska używała Junaka jako jednostki pościgowej. "W kwietniu 1959 roku na poniemieckiej autostradzie pod Elblągiem pobito rekord prędkości motocyklem krajowym, (choć w wersji specjalnej) osiągając 149 km/h, co skwapliwie odnotowała Polska Kronika Filmowa." - przypomina Jerzy Lemański i wylicza, że w sumie w latach 1957-1965 powstało 91,5 tys. sztuk motocykli Junak.

8 Skuter Osa był napędzany jednocylindrowym, dwusuwowym silnikiem o pojemności 150 ccm(moc 6,5 KM). Jednoślad rozpędzał się maksymalnie do 80 km/h. "Nowa konstrukcja z silnikiem przeniesionym do tyłu pozwalała złączyć nogi w czasie jazdy. Zaletę tego rozwiązania szybko dostrzegły… młode panie, które w spodniach jeszcze raczej rzadko chodziły, za to w spódniczkach mini - owszem." - opowiada Jerzy Lemański.

9 Osę eksportowano do Indii, gdzie reklamowano ją hasłem "1500 km w ciągu 24 godzin". "Slogan powstał po próbie, jaką przeprowadzono na torze testowym FSO. "W folderze przemilczano fakt, że na większych obrotach napięcie niepokojąco wzrastało do 16V, potem urwała się linka gazu, dwukrotnie przepaliła żarówka, zatkał się gaźnik, następnie zanieczyścił iskrownik, aż wreszcie silnik prawie się zatarł" - wspomina Jerzy Lemański z MTiP w Warszawie.

10 Na wystawie w warszawskim Muzeum Techniki i Przemysłu NOT każdy z motocykli można obejrzeć z bliska. Takie maszyny jak Sokół 1000, Sokół 200, Junak, SHL, WFM czy WSK, lub skuter Osa i motorower Komar nie są osłonięte szybami i barierkami - to prawdziwa okazja by dotknąć kawałka polskiej motoryzacji.

11

12

13

14

15

16

17