Nowe obowiązki dla wszystkich kierowców. Te zmiany dotkną każdego

Nowe obowiązki dla wszystkich kierowców, nie tylko seniorów. Unia zmienia przepisy

Obowiązkowe badania lekarskie niezależnie od wieku, a nie tylko dla kierowców powyżej 70. roku życia – Unia ugięła się pod falą krytyki o dyskryminację seniorów i opracowała projekt nowych przepisów. W pierwotnej propozycji UE chciała, by 70-latkowie i starsi stawiali się na kontrolę co 5 lat – inaczej ich prawo jazdy traciłoby ważność.

Nowa dyrektywa przewiduje badania lekarskie dla wszystkich kierowców.– Przy wydawaniu lub przedłużaniu okresu ważności praw jazdy kategorii AM, A, A1, A2, B, B1 i BE państwa członkowskie wymagają badania sprawdzającego minimalne standardy sprawności fizycznej i psychicznej do prowadzenia pojazdów – brzmi zapis przygotowany przez urzędników.

Zmiany w przepisach, czyli prawo jazdy do wymiany

Jednocześnie prawo jazdy ma być ważne maksymalnie 15 lat. Po tym okresie każdy będzie musiał wymienić dokument. Bruksela zmiany tłumaczy poprawą bezpieczeństwa na drogach UE.

Badania psychologiczne dla kierowców w Polsce

W Polsce kierowcy (niezawodowi) podlegają badaniom lekarskim (czasem psychologicznym) tylko w przypadku uzyskiwania prawa jazdy lub w sytuacji złamania prawa (np. na skutek przekroczenia limitu punktów karnych, prowadzenia pod wpływem alkoholu lub bycia sprawcą wypadku drogowego). Jednak zdaniem ekspertów Instytutu Transportu Samochodowego warto rozszerzyć obowiązujące przepisy.

– Badania psychologiczne, oprócz celu selekcyjnego, dostarczają informacji o sprawności psychicznej i indywidualnych mechanizmach zachowania kierowcy – powiedziała dziennik.pl dr Ewa Odachowska-Rogalska, psycholog transportu, traumatolog z ITS. – Te informacje mogą skłaniać do autorefleksji, wskazywać na sposoby rekompensowania braków oraz wpływać na bezpieczeństwo w ruchu drogowym. Świadomy kierowca, identyfikując ograniczenia, może dostosować sposób jazdy, np. ograniczając prędkość, unikając tras o dużym ruchu, zwłaszcza w godzinach szczytu czy po zmierzchu. Rozsądnym rozwiązaniem byłoby kierowanie na badania psychologiczne, niezależnie od wieku, osób chorych, zagrożonych np. demencją – wskazała.

Przytaczane przez ITS prognozy demograficzne przewidują powszechne starzenie się społeczeństw w krajach uprzemysłowionych, szczególnie w Europie. Szacuje się, że do 2050 roku w Unii Europejskiej blisko połowa populacji będzie miała 50 lat lub więcej. Średnia długość życia wzrośnie z 68 do 76 lat (a w krajach rozwiniętych z 77 do 83 lat). Nastąpi szybki wzrost liczby osób powyżej 80 roku życia – z obecnych 90 mln do ponad 400 mln w 2050 roku. W Polsce procesy starzenia się będą postępować jeszcze szybciej, a liczba osób w wieku emerytalnym znacząco wzrośnie już w 2030 roku. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) uznaje, że starość rozpoczyna się w wieku 60 lat. Nad Wisłą osoby po 60. roku życia stanowią obecnie około 17 proc. populacji. Jak to się ma do kierowców?

Senior za kierownicą. W jakim wieku nie można prowadzić auto?

– Nie ma precyzyjnego wieku, w którym należy przestać prowadzić pojazd, ale wraz z wiekiem u większości ludzi obniża się sprawność psychofizyczna – zwraca uwagę Odachowska-Rogalska. – Zmniejsza się wrażliwość układu nerwowego, pogarsza się widzenie, słuch i zdolności reakcji. Badania wskazują, że największe zmiany czasu reakcji występują w wieku 50-60 lat oraz po 65 roku życia. Osoby po 75 roku życia charakteryzują się nawet dwukrotnie dłuższym czasem reakcji w porównaniu do osób młodszych – podkreśliła.

W ocenie przedstawicieli ITS starsi kierowcy są narażeni na większe ryzyko wypadków – największe trudności sprawia im ocena pierwszeństwa przejazdu na skrzyżowaniach (na decyzję potrzebują o 50 proc. więcej czasu). Zawężone pole widzenia, słaba wrażliwość na kontrast i gorsza ocena odległości przyczyniają się do błędów, nierzadko tragicznych w skutkach.

Młodzi kierowcy na celowniku ekspertów. Jakie zmiany w przepisach?

Na przeciwnym końcu skali są kierowcy młodzi wiekiem (i stażem). Zdaniem ITS jako sprawcy wypadków drogowych, są grupą podwyższonego ryzyka. W 2023 roku wskaźnik liczby wypadków na 10 tys. kierowców w wieku 18-24 lata wyniósł 11,37. Z kolei wśród kierowców w wieku 60 plus – 3,65. Stąd Instytut Transportu Samochodowego dąży do wdrożenia zmian w przepisach dotyczących młodych kierowców.

Młodzi kierowcy mogą jeździć z obniżoną prędkością, zakaz jazdy od 22.00 do 6.00

– Interesującym rozwiązaniem byłoby wprowadzenie dodatkowych szkoleń dla kierowców, umożliwiających jazdę z osobą towarzyszącą przez 2 lata przed uzyskaniem pełnych uprawnień, zgodnie z zasadą zaczynać naukę wcześniej, ale pod kontrolą – powiedziała Maria Dąbrowska-Loranc, kierownik Centrum Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego ITS.

Eksperci proponują też wprowadzenie dwóch ograniczeń dla młodych kierowców w pierwszych 2 latach po uzyskaniu prawa jazdy. Pierwszy to zmniejszenie dopuszczalnych limitów prędkości na różnych rodzajach dróg. Drugie rozwiązanie to zakaz samodzielnej jazdy w godzinach 22.00–6.00. Młody kierowca mógł prowadzić w nocy jedynie w pod okiem osoby posiadającej prawo jazdy nie krócej niż 5 lat.