Oto NOWE NAKLEJKI na auta, inaczej mandat 500 zł. Eksperci wytykają wady

Naklejka umieszczona w lewym dolnym rogu szyby samochodu stanie się wyznacznikiem dopuszczenia do wjazdu do Strefy Czystego Transportu w danej gminie.

– Dzięki wprowadzonym zmianom posiadacze nisko i zeroemisyjnych pojazdów, którzy nie mają specjalnych tablic, będą mogli wjeżdżać do stref w całej Polsce – wyjaśnia resort klimatu i środowiska. – Łatwiej będzie też posiadaczom aut, które zostaną uznane za dopuszczone do wjazdu w różnych gminach w Polsce – jeśli ich pojazd będzie spełniał wymagania z innej gminy, która wydała naklejkę. Będzie to możliwe do stwierdzenia na podstawie roku produkcji lub rodzaju paliwa. Na projekcie znalazł się symbol znaku oznaczającego strefę czystego transportu, aby była ona bardziej czytelna – wskazali urzędnicy.

Naklejki na szybę samochodów benzynowych i z silnikiem Diesla

Zgodnie z podpisanym rozporządzeniem nalepka będzie zielonym ośmiokątem przypominającym znak STOP. Na górze przewidziano pole na rok produkcji samochodu. Oznaczenie literowe w ramce po lewej stronie będzie odpowiadać rodzajowi paliwa, jakim jest napędzany pojazd.

• P - to benzyna
• D - jak diesel, to olej napędowy;
• M - mieszanka (paliwo-olej);
• LPG - gaz płynny (propan-butan);
• CNG - gaz ziemny sprężony (metan);
• LNG - gaz ziemny skroplony (metan);
• H - wodór;
• EE - samochód elektryczny
• BD - biodiesel
• E85 - etanol
• 999 - inne.

Ramka z prawej strony zawiera informację, czy nalepka została wydana w związku z wyłączeniem ustalonym przez radę gminy w uchwale o ustanowieniu strefy czystego transportu. W dolnej części przewidziano pole na numer rejestracyjny.

Mandat 500 zł, jeśli nie masz nalepki lub masz niewłaściwą

Sposób wydawania naklejek określi rada gminy w uchwale, w której ustanowi strefę czystego transportu. Opłata za wydanie naklejki nie może przekroczyć 5 zł. Za wjazd do SCT bez nalepki lub z niewłaściwą naklejką przewidziano mandat 500 zł. Pojazdy, którymi poruszają się osoby niepełnosprawne, są zwolnione od zakazu wjazdu na mocy ustawy.

Naklejka, normy spalania Euro i wady

Nowelizacja ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych obowiązuje od 24 grudnia 2021 roku. Zmienione przepisy upoważniają gminy do tworzenia stref czystego transportu na swoim terenie. To oznacza, że władze miasta mogą decydować, które auta wpuszczą do SCT. Drogę wolną (już na poziomie ustawy) mają samochody elektryczne, napędzane wodorem oraz gazem ziemnym, a także pojazdy uprzywilejowane i takie, których dostęp do obszaru ograniczonego jest konieczny ze względu na wykonywanie zadań dobra publicznego. Nowymi nalepkami najbardziej powinni być zainteresowani kierowcy samochodów spalinowych (benzynowych i z silnikiem Diesla).

Ustawa nie precyzuje zasad, które regulowałby wjazd do SCT, stąd każda gmina może ustanowić własne reguły gry. Choćby w oparciu o klasę emisji spalin, jak w miastach Europy Zachodniej. W tym momencie pojawia się ułomność przyjętej przez resort nalepki. Problem w tym, że jedna gmina może zdecydować o wpuszczeniu do swojej strefy aut spełniających np. normę Euro 4.Z kolei inna zgodzi siętylko na auta benzynowe. To oznacza, że taka informacja też powinna istnieć na oznaczeniu, by łatwiej zidentyfikować rodzaj zasilania. Do tego auta z jednego rocznika mogą różnić się normą spalania. Nalepka zatwierdzona podpisem ministra ma miejsce na rodzaj paliwa, ale brakuje rubryki na normę Euro. Wyjście z patowej sytuacji wcześniej przedstawiło Polskie Stowarzyszenie Paliw Alternatywnych.

PSPA wraz z Unią Metropolii Polskich, Górnośląsko-Zagłębiowską Metropolią oraz Polskim Alarmem Smogowym wspólnie wypracowało stanowisko, w którym proponowało uniwersalny wzór nalepek, dzięki którym kierowcy mieliby możliwość wykorzystać jedną nalepkę do poruszania się po różnych strefach w całej Polsce. Przedstawione ministerstwu rozwiązanie przewidywało pozostawienie na nalepce numeru rejestracyjnego i wprowadzało uzupełnienie o cyfrę (w skali od 1 do 6) odpowiadającą klasie spełnianej przez dany pojazd normie emisji spalin Euro. Każda nalepka miałaby zawierać także unikalny numer (fot. niżej).

– W oparciu o oznakowania przyjęte w Unii Europejskiej, proponowaliśmy zastosowanie dla silników benzynowych i innych napędów, niewykorzystujących oleju napędowego - nalepki okrągłej, a dla silników Diesla – nalepki kwadratowej. Naszym zdaniem celowe byłoby również zastosowanie dodatkowej nalepki ośmiokątnej w kolorze ciemnej zieleni pozwalającej identyfikować pojazdy dopuszczone decyzją rady miasta (np. dla mieszkańców z obszaru strefy). Nalepka ta powinna zawierać poza innymi wymaganymi elementami również datę ważności związaną z zakończeniem możliwości wjazdu do strefy – powiedział dziennik.pl Maciej Mazur, dyrektor zarządzający PSPA.

Norma emisji spalin i kolory nalepek na szybę

Pomysłodawcy sugerowali także m.in. skorelowanie koloru nalepek z normami Euro (w przypadku Euro 1 miałby być to kolor szary, Euro 2 – fioletowy, Euro 3 – czerwony, Euro 4 – pomarańczowy, Euro 5 – żółty, zaś Euro 6 – zielony). Propozycja zakładała ponadto umieszczenie na każdej z nalepek znaku D-54 (oznaczającego strefę czystego transportu), który zastąpiłby napis "Strefa Czystego Transportu" - to ministerstwo wykorzystało w "swoim" projekcie.

– Zgodnie z podpisanym rozporządzeniem, wzór nalepki nie uwzględnia wszystkich postulatów proponowanych przez środowisko samorządowe, organizacje proekologiczne oraz największą organizację branżową zajmującą się problematyką zrównoważonego transportu. Istotne jest kontynowanie prac nad wdrażaniem Stref Czystego Transportu w Polsce, niemniej liczymy na to, iż dyskusja w tym temacie pozostanie otwarta i w najbliższym czasie będziemy mogli procedować aktualizację rozporządzenia i uwzględnienie we wzorze nalepek norm Euro – powiedział Maciej Mazur z PSPA.

Okresy obowiązywania norm Euro:

– Możliwe, że tworzenie Stref Czystego Transportu w miastach przyczyni się do popularyzacji samochodów elektrycznych – powiedziała dziennik.pl Julia Langa z Yanosik.pl. – Na drogach stale przybywa tego rodzaju aut, jak również coraz więcej producentów wprowadza je do swojej oferty. Nadal jednak kierowcy mają pewne obawy, przede wszystkim o zbyt małą w skali kraju liczbę stacji umożliwiających ładowanie pojazdu elektrycznego. Do zakupu elektryka nie zachęca również czas potrzebny do ładowania auta. Dobrym pomysłem byłoby wprowadzenie punktów ładowania elektryków w miejscu pracy ich właścicieli. Prognozuje się, że już do 2030 r. w Europie liczba publicznych oraz półpublicznych stacji ma zwiększyć się aż ośmiokrotnie, w porównaniu z 2020 rokiem – zauważyła.

Które samochody nie wjadą do strefy czystego transportu w Krakowie?

Obecnie w Polsce nie funkcjonuje ani jedna strefa czystego transportu. Jedyną próbę ustanowienia SCT podjął Kraków w 2019 roku. Dziś stolica Małopolski ponownie rozważa utworzenie SCT. Władze miasta na podstawie badań stwierdziły, że największym źródłem szkodliwych emisji są samochody z silnikiem Diesla spełniającym normę Euro 4 lub starsze. Stąd propozycja włodarzy przewiduje, że od stycznia 2023 r. do SCT będzie można wjeżdżać pojazdami spełniającymi normę Euro 3 i nowszymi. By już od 1 stycznia 2024 r. wpuszczać diesle z Euro 4 i wyżej; od 1 lipca 2025 r. - Euro 5. A Euro 6 dla silników Diesla i Euro 4 dla pojazdu z silnikiem benzynowym będzie granicą od 1 stycznia 2027 roku.

Miasto chce jednocześnie zachęcić mieszkańców do wyrejestrowania aut z Krakowa przed 1 stycznia 2024 roku. W zamian przewiduje m.in. bezpłatny bilet komunikacji miejskiej na strefy 1–3 na 24 miesiące, dopłaci do roweru elektrycznego lub roweru cargo (2500 zł) czy wyda bezpłatny abonament na wynajem długoterminowy roweru elektrycznego (na 24 miesiące).

Proponowany harmonogram wprowadzania kolejnych wymogów oraz oczekiwany spadek emisji zanieczyszczeń w porównaniu z rokiem 2019 został rozpisany do 2030 roku. W pierwszym etapie, gdzie do strefy będą mogły wjechać pojazdy Euro 3 (benzyna), Euro 4 (diesel) i nowsze, zakładany spadek emisji w porównaniu z rokiem 2019, ma wynosić -28 proc. dla tlenków azotu NO_X i -52 proc. dla cząstek stałych PM. Docelowo w 2030 roku, różnice w emisji mają wynieść -93 proc. dla NO_X i PM, kiedy po SCT będą mogły poruszać się pojazdy benzynowe Euro 5 i diesle Euro 6d.

Eksperci Obserwatorium Rynku Paliw Alternatywnych w najnowszym raporcie wskazują, że wprowadzenie stref czystego transportu może okazać się kluczowe dla poprawy jakości życia. Takie strefy wytyczono już w wielu miastach Europy – funkcjonuje jest dziś ponad 350 SCT. Przekłada się to m.in. na ograniczenie emisji tlenków azotu (NO_X), które w 75 proc. są wynikiem spalania paliw podstawowych w silnikach aut. Ponadto redukuje udział w ruchu samochodów o normach poniżej Euro 3 lub 4. – To nader istotne, gdyż warianty benzynowe produkowane w 2001 r. (norma Euro 3) emitują tyle zanieczyszczeń co diesle spełniające normę Euro 6 (produkcja od 2015 r.). Warto jednocześnie podkreślić, że pojazdy nie są jedynym emiterem szkodliwych substancji toksycznych. Równie duży problem stanowią starego typu piece grzewcze – zwłaszcza na terenach podmiejskich. Jednak transport w zależności od ukształtowania terenu oraz przewiewności miast może odpowiadać nawet za 70 proc. emisji tych substancji w ścisłym centrum – ocenili analitycy ORPA.