CO MÓWIĄ PRZEPISY

Zgodnie z art. 226 k.p. pracodawca ocenia i dokumentuje ryzyko zawodowe związane z wykonywaną pracą oraz stosuje niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko. Ponadto jest on zobowiązany do poinformowania podwładnych o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą, oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami. W myśl natomiast art. 229 par. 4 k.p. nie można dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku.

Reklama

EKSPERT RADZI

Paweł Kisiel, radca prawny z kancelarii Chałas i Wspólnicy Kancelaria Prawna

Należy wyraźnie rozróżnić dwie sytuacje: pierwszą, gdy pracownik dostaje do dyspozycji od pracodawcy samochód, zwany potocznie samochodem służbowym, który ma pomóc w realizacji zadań związanych z pracą. Często zdarza się, że pracownik samochód służbowy może także wykorzystywać do dojazdów do i z pracy, a nawet w czasie niestanowiącym jego czas pracy, jak np. w weekendy. Drugą sytuacją jest okoliczność, gdy pracownik jest zatrudniony w charakterze kierowcy lub do jego podstawowych obowiązków należy prowadzenie samochodu – przykładowo, gdy jest szoferem prezesa przedsiębiorstwa.

Powołane sytuacje różnią się od siebie. W pierwszym przypadku – prezesa, dyrektora, czy informatyka – prowadzenie samochodu nie należy do obowiązków pracowniczych. Samochód jest niejako pomocny przy wykonywaniu obowiązków pracowniczych (informatyk), czy też jest pewną dogodnością, jaką stwarza pracodawca (prezes).

Prowadzenie samochodu nie jest w tym przypadku elementem stosunku pracy, nie należy do obowiązków pracownika, a jedynie może służyć pomocą w ich wykonywaniu. W drugim przypadku (kierowcy, szofera) prowadzenie auta należy do podstawowych obowiązków pracowniczych i jest treścią stosunku pracy.

Reklama

Jakie przełożenie na praktykę ma powyższe rozróżnienie w kontekście badań okresowych?



Poddanie się badaniom okresowym jest obowiązkiem pracownika. Po drugie, zamiarem ustawodawcy jest zapewnienie wykonywania badań w celu oceny i dokumentowania ryzyka zawodowego związanego z wykonywaną pracą oraz stosowania niezbędnych środków profilaktycznych zmniejszających ryzyko zawodowe. Zgodnie z kodeksem pracy takie badania wykonuje się głównie, gdy pracownik ma styczność z czynnikami szkodliwymi dla jego zdrowia.

Sprawowanie kontroli nad pracownikami kierującymi pojazdami, jedynie przy okazji pracy, nie leży w gestii pracodawcy. Dlatego, jeżeli kierowanie pojazdem nie należy do obowiązków pracowniczych, pracodawca nie może wysłać pracownika na badania okresowe – badania psychotechniczne dla kierowców. Wskazuje się, że pracowniczy obowiązek przeprowadzenia badań jest wyjątkiem od zasady dobrowolności poddania się badaniom lekarskim. Dlatego nigdy nie wolno interpretować go rozszerzająco.

Badania muszą pozostawać w związku z zatrudnieniem. Nie można zlecić badań, które nie wpływają na wykonywaną przez pracownika pracę. Z taką sytuacją mamy do czynienia w przypadku prezesa, dyrektora czy informatyka, gdy prowadzenie auta nie należy do ich obowiązków służbowych, a więc nie jest związane z zatrudnieniem i nie ma wpływu na ich pracę jako prezesa czy informatyka. Zupełnie inaczej sytuacja może wyglądać z punktu widzenia prawa o ruchu drogowym. Przepisy te stosujemy jednak niezależnie od tego, czy kierowca jest szoferem czy prezesem.

Natomiast, gdy do obowiązków pracownika należy prowadzenie samochodu, przepisy o badaniach okresowych znajdą zastosowanie. Wówczas pracodawca powinien kierować się par. 4 rozporządzenia ministra zdrowia i opieki społecznej z 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w kodeksie pracy (dalej rozporządzenie), jak również przepisami szczególnymi, jeżeli regulują one daną kategorie kierowców.

Badanie profilaktyczne przeprowadza się na podstawie skierowania wydanego przez pracodawcę. Skierowanie to powinno zawierać określenie rodzaju badania profilaktycznego, jakie ma być wykonane, oraz określenie stanowiska pracy, na którym pracownik jest zatrudniony. Skierowanie takie powinno zawierać również informacje o występowaniu na stanowisku pracy czynników szkodliwych dla zdrowia lub warunków uciążliwych oraz aktualne wyniki badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia, wykonanych na tych stanowiskach. Już sama literalna treść rozporządzenia nakazująca określenie w skierowaniu nazwy stanowiska wskazuje, że tylko osobie zatrudnionej w charakterze kierowcy można zlecić badania lekarskie dla kierowców.

UWAGA

Jeżeli kierowanie pojazdem nie należy do obowiązków pracowniczych, pracodawca nie może wysłać pracownika na badania okresowe – badania psychotechniczne dla kierowców

Podstawa prawna

Art. 226, art. 229 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.).

Rozporządzenie ministra zdrowia i opieki społecznej z 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w kodeksie pracy (Dz.U. nr 69, poz. 332 z późn. zm.).