Samochód pancerny Fox ocalony i już w Polsce. To unikat w skali światowej

W środę 3 czerwca pierwsi zainteresowani będą mieli szansę zobaczyć unikatowy, pochodzący z czasów II wojny światowej kanadyjski samochód pancerny Fox. W połowie maja pojazd został sprowadzony z Włoch. Odnaleźli go w 2018 r. polscy żołnierze stacjonujący na Sycylii. Do tej pory żadne polskie muzeum nie miało w swych zbiorach takiego eksponatu.

– Cztery takie pojazdy są w Kanadzie, cztery w USA, 14 w Europie – w większości w prywatnych kolekcjach. Możliwe, że nasz egzemplarz był używany w czasie II wojny światowej przez żołnierzy 15 Pułku Ułanów Poznańskich. W tej chwili badamy tabliczki znamionowe tego pojazdu, próbujemy odtworzyć jego historię, ale to jeszcze trochę potrwa. Już wiemy, że nasz Fox powstał w grudniu 1943 roku – powiedział szef muzeum ppłk Tomasz Ogrodniczuk.

Jak dodał, w ciągu ostatnich tygodni renowatorom udało się znacząco poprawić wygląd sprowadzonego pojazdu, który został gruntownie oczyszczony, stoi na własnych kołach, wyprostowano mu pogięte błotniki, ma uruchomioną wieżę i czynne karabiny maszynowe. Docelowo pojazd ma być doprowadzony do stanu jezdnego.

Na razie muzeum będzie funkcjonować w ograniczonym z powodu epidemii zakresie. Jednocześnie w jednym pawilonie będzie mogło przebywać 10 osób, w całym muzeum - nie więcej niż 40 gości. Czas zwiedzania wystawy stałej został skrócony z sześciu do pięciu godzin. Wynika to z konieczności wietrzenia pawilonów i odkażania podłóg. Zwiedzający będą musieli pamiętać o utrzymywaniu dystansu między sobą, zasłanianiu nosa i ust oraz o dezynfekcji rąk. Ze względów sanitarnych nie ma możliwości korzystania z ekranów dotykowych. Do odwołania w muzeum nie będą obsługiwane grupy zorganizowane, nie będzie oprowadzania po ekspozycji, zawieszone zostały też zajęcia edukacyjne. MBP prosi o zakup biletów przy użyciu kart płatniczych lub on-line. Szczegółowe informacje znajdują się na stronie placówki - www.muzeumbronipancernej.pl

Ze złomowiska na Sycylii do Polski

– 12 maja 2020 roku obchodziliśmy pięćdziesiątą rocznicę śmierci generała Władysława Andersa. Właśnie wtedy rozpoczęła się operacja sprowadzenia pojazdu używanego przez żołnierzy 2. Korpusu Polskiego, którym generał dowodził – przypomniał Ogrodniczuk. Jak czytamy na stronie muzeum wóz należy do kategorii pojazdów określanych jako samochody pancerne. Jest lekkim samochodem zwiadowczym, w angielskiej nomenklaturze militarnej zaliczanym do grupy LRC (Light Reconnaissance Car). To jedyny w Polsce i unikatowy w skali światowej eksponat.

Muzealnicy przypominają, że 2. Korpus Polski jako związek taktyczny Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie uczestniczył w kampanii włoskiej w składzie 8. Armii brytyjskiej. Największym osiągnięciem żołnierzy generała Andersa było zdobycie 18 maja 1944 roku twierdzy Monte Cassino, broniącej dostępu do centralnej części Półwyspu Apenińskiego. Krwawa bitwa przeszła do historii jako jedna z najważniejszych. Następne były Loreto, Ankona, Bolonia…

Opancerzone wozy bojowe różnych typów i marek wykorzystywane były do różnych zadań. Odgrywały istotną rolę w działaniach frontowych. Żołnierze Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie mieli na wyposażeniu najliczniej występujące pojazdy: GM Fox, Humber, Staghound czy Greyhound. Między innymi na pancerzach takich wozów Polacy skutecznie walczyli we Włoszech.

Sprowadzony do poznańskiego Muzeum Broni Pancernej pojazd wzbogaci kolekcję polskiej części ekspozycji. Muzealnicy zapowiadają, że przeanalizują szlak bojowy pojazdu. Po zakończeniu wojny, wiele pojazdów zostało ewakuowanych do brytyjskich magazynów sprzętu w Egipcie. Część sprzedano innym państwom. Wozy uszkodzone czy zużyte pozostały nawet do dziś w różnych bazach we Włoszech. Splot okoliczności spowodował "namierzenie" pojazdu w miejscu składowania sprzętu w bazie lotnictwa morskiego w Sigonelli koło Katanii, na Sycylii.

Baza służy żołnierzom polskim realizującym zadania Polskiego Kontyngentu Wojskowego w operacji EUNAVFOR MED "Irini". Misja ta powołana została postanowieniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej 31 marca 2020 roku w miejsce operacji EUNAVFOR MED. „Sophia”, która zakończyła swoją działalność w centralnej części Morza Śródziemnego po pięciu latach. Bierze w niej udział 120 żołnierzy i pracowników wojska oraz samolot M-28B1 R Bryza. Głównym zadaniem operacji "Irini" (w j. greckim – pokój) jest egzekwowanie embarga na broń nałożonego przez Organizację Narodów Zjednoczonych, z wykorzystaniem zasobów powietrznych, satelitarnych i morskich. Zgodnie z rezolucją Rady Bezpieczeństwa ONZ możliwe jest prowadzenie na pełnym morzu u wybrzeży Libii inspekcji statków, w przypadku zaistnienia uzasadnionych przypuszczeń, że przewożą one broń lub materiały powiązane.

Żołnierze rozpoznali na złomowisku w Sigonelli wrak pojazdu, który przypuszczalnie mógł służyć żołnierzom 15. Pułku Ułanów Poznańskich.

Wszczęto procedurę formalnego pozyskania wozu. Strona włoska wykazała zrozumienie, życzliwość i okazała wszelką pomoc w nieodpłatnym przekazaniu historycznego sprzętu. W Polsce wiele osób oraz instytucji wsparło operację swoimi działaniami. Natomiast logistycznie transport zrealizowany został przy udziale 3. Skrzydła Lotnictwa Transportowego oraz 12. Wielkopolskiej Brygady Obrony Terytorialnej. 14 maja, po wylądowaniu we Wrocławiu, legendarny wóz bojowy żołnierzy walczących pod Monte Cassino, przybył do Muzeum Broni Pancernej w Poznaniu. Muzealnicy są przekonani, że możliwe będzie przywrócenie pełnej sprawności jezdnej samochodu pancernego.

Do budowy samochodu pancernego marki GM Fox posłużył samochód pancerny Humber Mk III. Na jego bazie konstruktorzy kanadyjscy opracowali projekt własnego pojazdu. Przyjęty został do uzbrojenia pod nazwą Armoured Car GM Mk 1 Fox (po polsku – lis). "Lisy" znalazły się w arsenale wybranych pododdziałów Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, między innymi w 15. Pułku Ułanów Poznańskich w latach 1943-1944.

Podstawowe dane wozu: załoga – 4 żołnierzy; masa – 7,8 t; uzbrojenie – 12,7 mm wkm Browning sprzężony z 7,62 mm km Browning; napęd – czterosuwowy, sześciocylindrowy silnik GMC 270; paliwo – benzyna, pojemność zbiorników 180 l, zużycie 55/100 km.

Muzeum Broni Pancernej wznowiło, po kilkuletniej przerwie, działalność w nowej lokalizacji w październiku 2019 roku, w okolicy poznańskiego lotniska Ławica. Na blisko 6 tys. mkw., w czterech pawilonach oraz na zadaszonym terenie między nimi zgromadzono kilkadziesiąt eksponatów: czołgi, działa pancerne, transportery, limuzyny rządowe i pojazdy techniczne.

Wśród zbiorów muzeum jest jedyny na świecie kompletny, jeżdżący egzemplarz działa samobieżnego Sturmgeschuetz IV, unikatowa niemiecka armata polowa 7,7 cm leichte Feldkanone (l.F.K.) 1896 n. i polska tankietka z 1935 r. W kolekcji jest też czołg Rudy z serialu "Czterej pancerni i pies" i czołgi, które zagrały w "Moście szpiegów" Stevena Spielberga.