Każda gmina ma obowiązek budowy, utrzymania w dobrych stanie technicznym, odśnieżania czy oświetlania dróg gminnych (art. 7 ust. 1 pkt 2 ustawy o samorządzie gminnym). Zalicza się do nich drogi o znaczeniu lokalnym niezaliczone do innych kategorii – krajowych, wojewódzkich, powiatowych, stanowiące uzupełniającą sieć dróg służących miejscowym potrzebom, z wyłączeniem dróg wewnętrznych. Gminne drogi publiczne stanowią własność gminy. Jeżeli dana droga nie zostanie zaliczona do żadnej kategorii drogi publicznej (w szczególności jest drogą w osiedlach mieszkaniowych), to jest to droga wewnętrzna. Zaliczenie do kategorii dróg gminnych następuje w drodze uchwały rady gminy po zasięgnięciu opinii właściwego zarządu powiatu.

Zarządzanie drogami

Zarządcami dróg gminnych są wójtowie, burmistrzowie lub prezydenci miast (w przypadku dróg wojewódzkich są nimi zarządy województw, a powiatowych – zarządy powiatów). Z racji wykonywanej funkcji, do właściwości szefa jednostki samorządu terytorialnego (j.s.t.) należą sprawy z zakresu planowania, budowy, przebudowy, remontu, utrzymania i ochrony dróg.
Jednym z istotnych uprawnień szefów j.s.t. zarządzających drogami gminnymi jest możliwość wykonywania swoich obowiązków przy pomocy jednostki organizacyjnej będącej zarządem drogi. O jej powołaniu decyduje rada gminy (miasta). W przypadku zarządów wojewódzkich i powiatowych decydują o tym odpowiednio sejmik województwa i rada powiatu. Utworzenie takiej jednostki nie jest obowiązkowe, gdyż w razie jej braku zadania zarządu drogi wykonuje zarządca.
Reklama
Jednostka utworzona przez radę gminy może wykonywać takie zadania, które zostały określone dla zarządcy drogi. Żaden jednak z przepisów ustawy o drogach publicznych nie przyznaje jej osobowości prawnej, którą posiada wyłącznie gmina.
Reklama

Remonty i utrzymanie dróg

Zarządcy dróg muszą wykonywać wiele obowiązków związanych z zapewnieniem należytego utrzymania dróg publicznych. Jednym z najistotniejszych jest pełnienie funkcji inwestora. Może on inicjować i realizować przedsięwzięcia związane z budową, przebudową, remontem, utrzymaniem i ochroną dróg oraz drogowych obiektów inżynierskich. Do niego należy również nabywanie nieruchomości pod pasy drogowe dróg publicznych i gospodarowanie nimi.
Zarządca drogi ma obowiązek naprawienia uszkodzonych fragmentów dróg w ramach wykonania robót interwencyjnych, utrzymaniowych i zabezpieczających. Kolejną powinnością zarządcy drogi jest realizacja zadań w zakresie inżynierii ruchu. Chodzi tutaj przede wszystkim o podejmowanie czynności organizacyjno-technicznych w zakresie zarządzania ruchem.
Do zadań zarządcy należy również zlecanie wykonania okresowych pomiarów natężenia ruchu i uzgadnianie lokalizacji obiektów niezwiązanych z potrzebami zarządzania drogami lub potrzebami ruchu drogowego w pasie drogowym (np. reklam, kiosków). Wiąże się z tym wydawanie zezwoleń na zajęcie pasa drogowego i zjazdy z dróg oraz pobieranie opłat i kar pieniężnych.
Istotnym obowiązkiem zarządcy drogi jest utrzymywanie zieleni przydrożnej, w tym sadzenie i usuwanie drzew oraz krzewów. Szef jest tutaj uprawniony do wydawania zezwolenia na usuniecie drzew i krzewów w obrębie pasa drogowego.



Czystość ulic

Gminy mają obowiązek utrzymania czystości i porządku na należących do nich drogach publicznych. Adresatem obowiązków jest zarząd drogi. Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach czynności te należą do obowiązkowych zadań własnych gminy.
Zadania związane z obowiązkiem utrzymaniem czystości ulic można zlecać prywatnym firmom. Kryteriami, jakie powinny być brane pod uwagę przy wyborze przez gminę wykonawcy usługi, powinny być przede wszystkim cena usługi oraz rzetelność wykonawcy. Przy tym nie można jednoznacznie stwierdzić, że taka forma realizacji obowiązków związanych z utrzymanie porządku i czystości na lokalnych drogach jest zawsze najkorzystniejsza.
Zgodnie z art. 10 ust. 2 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, kto nie wykonuje obowiązków związanych z usuwaniem błota, śniegu i innych nieczystości, podlega karze grzywny. Wprawdzie przepis dotyczy właścicieli nieruchomości, ale nie może budzić wątpliwości, że obowiązek utrzymania czystości i porządku na drogach publicznych dotyczy zarządców dróg. W konsekwencji w przypadku naruszenia obowiązku utrzymania czystości lub porządku na gminnej drodze publicznej, zarząd drogi popełnia wykroczenie. Przy czym ze względu na to, że obowiązek ten ciąży na zarządzie drogi jako jednostce organizacyjnej, odpowiedzialny za wykroczenie będzie wyznaczony pracownik zarządcy drogi koordynujący realizację tego obowiązku.
Nadzór nad realizacją utrzymania czystości i odśnieżania sprawuje wójt, burmistrz lub prezydent miasta. W przypadku stwierdzenia niewywiązywania się obowiązku musi on wydać decyzję nakazującą wykonanie obowiązku, która podlega wykonaniu w trybie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Odśnieżanie chodników

Obowiązek odśnieżania dotyczy również chodników. Obowiązek jego odśnieżania powinien spoczywać na zarządzie drogi, a w razie jego niepowołania przez radę gminy, na wójcie (burmistrzu, prezydencie) jako zarządcy drogi. Właściciele nieruchomości mają jednak obowiązek zapewniać utrzymanie czystości i porządku przez uprzątnięcie błota, śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń z chodników położonych wzdłuż nieruchomości, przy czym za taki chodnik uznaje się wydzieloną część drogi publicznej służącą dla ruchu pieszego położoną bezpośrednio przy granicy nieruchomości. Tym samym obowiązek odśnieżania chodników będących częścią gminnej drogi publicznej położonych bezpośrednio przy granicy danej nieruchomości spoczywa na właścicielu tej nieruchomości. [Przykład]
Przepisy przewidują tutaj dwa wyjątki. Zarząd drogi jest zobowiązany do uprzątnięcia i pozbycia się błota, śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń z chodników, w przypadku gdy jest na nich dopuszczony postój lub parkowanie pojazdów samochodowych, za który zarząd drogi pobiera opłaty. W przypadku chodników, na których jest dopuszczony płatny postój lub parkowanie pojazdów samochodowych i opłaty pobiera nie zarząd drogi, lecz gmina, ona ma obowiązek utrzymania chodnika w czystości.



Przykład
Mandat za nieodśnieżenie chodnika
Właściciel posesji nie odśnieżył chodnika przylegającego do jego posesji zaraz po pierwszych opadach śniegu. Partol straży miejskiej pouczył go o obowiązkach wynikających z ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Właściciel nieruchomości zbagatelizował jednak ostrzeżenie funkcjonariuszy. Następnego dnia postanowili oni więc ukarać go 500 zł mandatem za wykroczenie wskazane w art. 117 par. 1 kodeksu wykroczeń. Przepis ten przewiduje, że każdy, kto mając obowiązek utrzymania czystości i porządku w obrębie nieruchomości, nie wykonuje swoich obowiązków lub nie stosuje się do wskazań i nakazów wydanych przez właściwe organy w celu zabezpieczenia należytego stanu sanitarnego i zwalczania chorób zakaźnych, podlega karze grzywny do 1,5 tys zł albo karze nagany.
Obowiązki zarządcy drogi
Najważniejsze zadania zarządu drogi gminnej:
● opracowywanie projektów planów rozwoju sieci drogowej
● opracowywanie projektów planów finansowania budowy, przebudowy, remontu, utrzymania i ochrony dróg
● pełnienie funkcji inwestora
● utrzymanie nawierzchni dróg i chodników
● realizacja zadań w zakresie inżynierii ruchu
● wydawanie zezwoleń na zajęcie pasa drogowego i zjazdy z dróg oraz pobieranie opłat i kar pieniężnych
● prowadzenie ewidencji dróg oraz udostępnianie ich na żądanie uprawnionym organom
● przeprowadzanie okresowych kontroli stanu dróg i drogowych obiektów inżynierskich
● wykonywanie robót interwencyjnych, robót utrzymaniowych i zabezpieczających
● przeciwdziałanie niszczeniu dróg
● dokonywanie okresowych pomiarów ruchu drogowego
● utrzymywanie zieleni przydrożnej
● nabywanie nieruchomości pod pasy drogowe dróg publicznych
Podstawa prawna
Ustawa z 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (t.j. Dz.U. z 2007 r. nr 19, poz. 115 z późn. zm.). Ustawa z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 236, poz. 2008 z późn. zm.). Ustawa z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz. 1591 z późn. zm.).